SECURITY OF EC ENERGY SUPPLY AND AFFECTS OVER TURKEY

Abstract

Bağımsızlıkların gittikçe genişlediği bir dünyada, enerji güvenliği ülkelerin karşılıklı veya çok taraflı sistemlerde ilişkilerini nasıl yöneteceklerine gelecekte daha çok bağlı hale gelecektir. Bu durum enerji güvenliğinin önümüzdeki yıllarda neden Avrupa Birliğinin dış politikasında ana sorunu olacağının da nedenini teşkil etmektedir. Yeni rekabetçi ortam sadece gelecekteki değil, çok daha karmaşık hale gelmiş ve birbirine girmiş küresel enerji sisteminin ve bunun parçası durumundaki ülkelerin aralarındaki ilişkilerin gerçekliğinin yarattığı zorlukların döngülerinin gerisine de dikkat edilmesini gerektirmektedir. Elektrik enerjisinde ortaya çıkacak % 75’lik talep artışı ile birlikte, 2025 yılında küresel enerji talebinin % 50 oranında artış göstereceği tahmin edilmektedir. Bu büyümenin yarıdan fazlasının yükselen ekonomilerden kaynaklanacağı öngörülmektedir. Mevcut ekonomik krize rağmen, dünya yüksek petrol fiyatlarıyla da olsa, pozitif bir ekonomik büyüme tecrübesi yaşamaktadır. Bütün ülkeler bu şekilde devam edebilmek maksadıyla güvenli, sürdürülebilir ve bağımsız enerji tedarik kaynaklarına ulaşabilmeye ihtiyaç duymaktadırlar. Dünyanın her yerinde ve özellikle Çin ve Hindistan gibi bölgelerde yaşanmakta olan güçlü ekonomik büyüme nedeniyle, enerjiye olan küresel talebin önümüzdeki 25 yıl içerisinde önemli oranda ve büyük bir hızla artacağı beklenmektedir. Enerji güvenliğini sağlamak maksadıyla, ülkelerin enerji tedarik kesintilerinin etkilerini azaltmaları, enerji altyapılarını genişletmeleri, yabancı yatırımcıları teşvik edecek şeffaf ve istikrarlı bir yatırım ortamı oluşturmaları ve yenilenebilir enerji, temiz kömür ve emisyonsuz nükleer enerji dahil olmak üzere temiz enerji teknolojilerini geliştirmeleri zorunlu olmaktadır. Türkiye’nin gittikçe artan oranda hayati öneme sahip bir enerji transit merkezi haline gelmekte olduğu inkar edilemez. Türkiye Doğu ile Batı arasında önemli bir enerji geçiş yoludur. AB, Türkiye’de olduğu kadar, bölgede de enerji güvenliğini geliştirmek, enerji tedarik miktarını artırmak ve enerji ulaşım yollarını çeşitlendirmek üzere çabalarını sürdürmekte ve güvenli bir müttefik olarak, güvenilir ve şeffaf kurallarla yönetilen bir pazarda en önemli transit petrol ve gaz transit yolu olarak rolü nedeniyle Türkiye’yi desteklemektedir. Türkiye her geçen gün enerji taleplerinin karşılanması konusunda yaptığı katkılar nedeniyle bölgesinde ve dünya çapında önemli bir rol oynamaktadır. AB ile Türkiye arasındaki işbirliği bu amaca ulaşılmasını kolaylaştırmaktadır. Gerçekten de, her iki taraf da enerji güvenliği konularında daha yakın işbirliği yapmak üzere birbirlerine tekliflerde bulunmuşlardır. Türkiye üreticiler ile tüketiciler arasında bir geçiş yolu haline getirilmek yoluyla bir lider ülke olmak üzere hazırlanmaktadır. Yine de sahip olduğu lider ülke rolünü genişletmek üzere, şeffaflık, istikrar ve güvenilirlik alanlarında olduğu kadar, yatırımları, rekabeti, pazar fiyat oluşumunu, enerji etkinliğini de teşvik ederek cesaretlendirecek, pazar merkezli bir yaklaşım oluşturma konusunda Türkiye’nin daha proaktif bir rol üstlenmesi gerekmektedir. AB Türkiye’yi stratejik bir müttefik, Doğu-Batı enerji koridorunda kilit konumda bir oyuncu ve Rusya ile Hazar Denizi enerji zenginliklerinin dünya pazarlarına ulaştırılması konusunda bir temel taşı olarak görmektedir. Türkiye bölgesel enerji güvenliğinin sağlanması konusunda da önemli bir oyuncu olabilir. Ancak, bunu gerçekleştirmek iii maksadıyla özelleştirme, hukukun üstünlüğü, şeffaflık ve diğer ilgili konularda Türkiye’nin daha fazla ilerleme kaydetmesi gerekmektedir. Bu çalışma, bir enerji geçiş yolu olarak Türkiye’yi ele almaktadır. Özellikle Türkiye bu kapsamda gerek bölgesel, gerekse dünya barışının olduğu kadar hayati öneme sahip güvenlik konularında gelecekte müştereken sağlayabilecekleri katkılar nedeniyle hem kendisi hem de AB için bir çerçevede bir fırsat olma konumundadır. Bu tezin ana amacı, enerji konuları esas olmak üzere Türkiye ile AB arasındaki ilişkinin önemini, avantajlarını ve kaçınılmazlığını değerlendirmektir. Bu tezin temel önermesi, bir enerji geçiş yolu olarak Türkiye’nin bu alandaki ilerlemesinin AB değerlendirmeleri esas olmak üzere AB tarafından desteklenmesinin beklenmesi gerektiği ve Türkiye’nin bu amaçlarını gerçekleştirmek üzere bu alanda gelecekte daha aktif politikalar izlemesinin doğru olacağıdır.