10-14 YAŞ ARALIĞINDAKİ ÖĞRENCİLERİN BEDEN OKUR YAZARLIĞINA YÖNELİK ZİHİNSEL YAPILARININ KAPSAMLI İNCELENMESİ

Abstract

Bu araĢtırma, 10-14 yaĢ aralığında bulunan ortaokul öğrencilerinin beden okuryazarlığına yönelik zihinsel yapılarını kapsamlı biçimde analiz etmeyi amaçlamaktadır. Günümüz eğitim sisteminde bireylerin yalnızca biliĢsel yeterlikleriyle değil, aynı zamanda bedensel ve duyuĢsal geliĢimleriyle bütüncül bir yaklaĢımla ele alınması gerekliliği artmakta; bu bağlamda “beden okuryazarlığı” kavramı, çağdaĢ eğitim anlayıĢının önemli bir boyutu olarak değerlendirilmektedir. Bu çerçevede, beden eğitimi derslerinin ve okul dıĢı sportif faaliyetlerin öğrencilerin fiziksel okuryazarlık geliĢimine olan katkısı zihinsel temsil düzeyinde incelenmiĢtir. AraĢtırma, nitel araĢtırma yöntemlerinden betimsel tarama modeli doğrultusunda yürütülmüĢtür. ÇalıĢma grubunu, 2023-2024 eğitim-öğretim yılında Ġstanbul ilinde yer alan bir devlet ortaokulu ile bir futbol okulunda öğrenim gören, 10-14 yaĢ aralığındaki öğrenciler oluĢturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Kelime ĠliĢkilendirme Testi kullanılmıĢ; bu testte “Bilgi, Koordinasyon, Öz Saygı, Öz Güven, Hareket, Motivasyon, Fiziksel Aktivite, Empati Kurma, Denge ve SosyalleĢme” olmak üzere toplam on temel anahtar kavram belirlenmiĢtir. Öğrencilerin bu kavramlara verdikleri çağrıĢım sözcükleri analiz edilerek frekans tabloları oluĢturulmuĢ ve bu verilerden hareketle her sınıf düzeyine özgü zihin haritaları yapılandırılmıĢtır. Elde edilen bulgular, beden okuryazarlığına yönelik zihinsel yapıların öğrencilerin katıldıkları öğrenme ortamlarına göre anlamlı farklılıklar gösterdiğini ortaya koymaktadır. Özellikle futbol okuluna devam eden öğrencilerin, ilgili kavramlara yönelik daha çeĢitli, bağlantılı ve derinlemesine kavramsal çağrıĢımlar ürettikleri tespit edilmiĢtir. Buna karĢılık, devlet okuluna devam eden öğrencilerin zihinsel yapılarında yeterli düzeyde kavramsal dallanmanın bulunmadığı gözlemlenmiĢtir. Bu durum, yapılandırılmıĢ sportif vi etkinliklerin ve planlı bedensel öğrenme yaĢantılarının, beden okuryazarlığı geliĢimi açısından belirleyici bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir. AraĢtırma bulguları doğrultusunda, beden eğitimi derslerinin yalnızca fiziksel beceri kazandırmaya yönelik değil; biliĢsel ve duyuĢsal geliĢimi destekleyici biçimde yapılandırılması gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.