YABANCILARA TÜRKÇE ÖĞRETİMİNDE ORHAN KEMAL’İN BAZI HİKÂYELERİNİN A2 SEVİYESİNE UYARLANMASI VE ETKİLEŞİMLİ OKUNMASINA YÖNELİK DURUM ÇALIŞMASI

Abstract

Bu çalışma, yabancılara Türkçe öğretiminde henüz yeteri kadar desteklenmiş olmayan uyarlanmış özgün eserlere katkı sunmak ve Orhan Kemal’in A2 seviyesine uyarlanmış “Çikolata”, “İki Buçuk” ve “Elli Kuruş” adlı hikâyelerinin etkileşimli okuma yöntemiyle uygulanmasının hedef dil öğretimine etkilerini belirlemek amacıyla yapılmıştır. Bu noktada öncelikle literatür taranmış ve etkileşimli okuma yöntemiyle ele alınacak metinlere karar verilmiştir. Seçilen eserler, sezgisel yaklaşımla uyarlanırken sadeleştirme ve genişletme biçimlerine başvurularak seviyeye uygun hale getirilmiştir. Uyarlamalar, Yeni İstanbul Yabancılar için Türkçe A2 kitabı söz varlığı ve dilbilgisi yapıları ile Avrupa Dilleri Ortak Çerçeve Metni’nde yer alan okuma kazanımları esas alınarak yapılmıştır. Ardından etkileşimli okumaya imkân verebilmesi için süreç odaklı çeşitli soru tipleri barındıran hikâye etkinlikleri hazırlanmıştır. Uyarlanmış hikâyelerden hareketle yürütülen çalışma, İstanbul’da bir vakıf üniversitesinin TÖMER bünyesinde eğitim-öğretim görmekte olan 15 uluslararası öğrenci ile yaklaşık 6 hafta sürmüştür. Çalışma grubu, amaçlı örnekleme ile oluşturulan 8 kadın 7 erkek öğrenciden oluşmaktadır. Çalışma, nitel araştırma yöntemlerinden biri olan durum çalışması ile desenlenmiştir. Uyarlanmış hikâyelerin etkileşimli okunmasının öncesi ve sonrasında öğrencilere yarı yapılandırılmış görüşme formu uygulanmış ve çalışma boyunca araştırmacı tarafından günlükler ve gözlem notları tutulmuştur. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik analizi tekniğinden faydalanılmıştır. Bulgular “motivasyon oluşturmaya katkı, dil becerilerine katkı, düşünme becerilerine katkı ve sürece katkı” şeklinde sınıflandırılmış, öğrenci ve araştırmacı yorumları ile desteklenerek sunulmuştur. Araştırma sonucunda, hedef dil öğretiminde edebiyatımızın özgün eserleriyle karşılaşarak süreç temelli etkinliklerle beslenen öğrencilerin pek çok katkı sağladığı görülmüştür. Okuma becerisi aracılığıyla, okuma-dinleme-konuşma ve yazma viii alanlarında bütüncül etkiler görülmüştür. Özellikle kelime öğretimi ve cümlelerin birbiriyle kurdukları ilişkiler ve çeşitli dil yapıları açısından kendi iç dinamiği olan hikâyeler, öğrenciye konuşma, tartışma, sesli okuma, telaffuz ve yazma becerisi gibi noktalarda rehber olmuştur. Öğrenciler, hikâyelerin etkileşimli okunmasıyla dil becerilerine ek; eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, empati kurma, ilişkilendirme, benzeşim kurma gibi üstbilişsel becerilerini geliştirirken motivasyon, ilgi, merak, odaklanma, duyguların harekete geçmesi gibi duyuşsal alanda olumlu etkiler görmüşlerdir. Öğrenciler, süreç boyunca aktif oldukları eğitim-öğretim ortamında akran öğrenimi, tutum geliştirme, farklılıklara saygı, öğrenilenlerin pekiştirilmesi, somut yaşam deneyimleri gibi sürece yönelik kazanımlar elde etmişlerdir. Böylece öğrenciler, daha önce farkında olmadıkları ya da öz güven noktasında çekimser oldukları hikâye türüne dair farkındalık oluşturmuş ve okumalardan estetik haz duymuşlardır. Aynı zamanda öğrenciler, okudukları hikâyeler aracılığıyla Türkçenin inceliklerini, toplumunun kültürünün izlerini fark etme imkânı bulmuşlardır. Mevcut çalışmada Türkçe öğrenmeye olan ilginin canlı tutulması ve öğrenilenlerin içselleştirilmesi için edebiyatımızın kıymetli eserlerinden ve öğrencileri geliştirecek etkinliklerden yararlanılmasının önemli olduğu sonucuna varılmıştır