ANADOLU GELENEĞİNDE KISSAHANLIK İLE MEDDAHLIĞIN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE TOPLUMSAL YÖNDEN SÖZLÜ KÜLTÜRE KATKISININ ÖNEMİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

“Gerek izzet gerek horluk, her kişiye sözden gelir” | Yunus Emre Araştırmada, Anadolu geleneğinde hâkim unsur olan sözlü kültürün oluşumunda ve sürdürülmesinde kıssahanların rolünü incelemek amaçlanmıştır. Nitel araştırma yaklaşımının benimsendiği bu araştırmada doküman incelemesi ve görüşme tekniklerinden faydalanılmıştır. Yaşayan ve bu meslekleri başarı ile sürdüren iki mühim ustadan da destek alınmıştır. Kıssahan Muharrem Ali ve Meddah Mehmet Beyazıt’ın sahnede ve televizyon programlarında anlattığı kıssalarının metni doküman olarak temin edilmiştir. Videoları izlenmiştir. Ayrıca yüz yüze görüşmelerde birlikte çalışılmış, çevrimiçi görüşmelerle de konu üzerine görüş alışverişleri yapılmıştır. Bu sayede toplanan veriler içerik analizi yöntemiyle detaylı bir şekilde çözümlenmiştir. Tiyatro, edebiyat ve kültür alanında uzman olan kişilerin, bu meslekler ve sözlü kültür ile münasebetleri hakkında görüşleri, yarı yapılandırılmış görüşme tekniğiyle kayıt altına alınmıştır. Toplanan veriler farklı iki araştırmacı tarafından ayrı ayrı analiz edilerek sonuçlarda görüş birliğine varılmıştır. Böylece yazılan ve söylenenler arasında yer alan fikirlerde uzlaşılmış, görüşme yoluyla elde edilen verilerle örtüştüğü tespit edilmiştir. Anadolu geleneğinde başta sözlü kültür şubeleri olarak kıssahanlık ve meddahlığın birlik, beraberlik, huzur dolu ve müreffeh bir millet hayatı için gayret gösterdikleri, insanlara bunları en canlı ve heyecan katan surette anlatarak, onları özendirdiği, teşvik ettiği ortaya çıkmıştır. Akılcı, tutarlı, nazik, medenî kibar, saygılı, anlayışlı, hoşgörülü, ince zevk sahibi, barışık, uyuşmacı, dürüst, çalışkan, kanunlara ve dinî millî hassasiyetlere duyarlı ve sadık, vatansever, sabırlı olmak gibi konulara hemen her gösterilerinde yer verdikleri ortaya çıkarılmıştır. Hem Muharrem Ali’nin hem de meddah Mehmet Beyazıt’ın kıssalarında, geleneğimizdeki temel kaidelerden ve ortaya koydukları “kâmil insan” modelinden

hareketle, her iki sanatında sözlü kültürümüzün gelişmesinde çok önemi olduğu ve kıssaların halk eğitiminde etkin bir biçimde kullanılabileceği söylenebilir.