KOKLEAR İMPLANT VE İŞİTME CİHAZI KULLANAN OKUL ÇAĞI ÇOCUKLARININ BİLGİSAYAR TABANLI CNSVS (THE CENTRAL NERVOUS SYSTEM VİTAL SİGNS) İLE NÖROBİLİŞSEL DEĞERLENDİRİLME SONUÇLARININ YORUMLANMASI: RANDOMİZE KONTROLLÜ BİR ÇALIŞMA

Abstract

Günümüzde erken tanı koymak ve erken müdahalenin önemi bilinmektedir. Ancak artan çevresel maruziyetler ve kalıtsal bazı hastalıkların halen önüne geçilememiştir. Bilimde beynin nörobilişsel düzeyini ölçmek için pek çok test ve yöntem uygulanmaktadır. Kranial Fonksiyonel Manyetik Rezonans (fMRI), İşlevsel Yakın Kızılötesi Görüntüleme Yöntemi (fNIRS) ve The Central Nervous System Vital Signs (CNSVS) testi vb. gibi yöntemler günümüzde kullanılmaktadır. Tüm bu yöntemlerin amacı beynin nasıl çalıştığını anlamlandırmaktır. Koklear implant ve işitme cihazı kullanan okul çağı çocuklarında beynin nöroplastitise ve nörogelişimi üzerine pek çok test ve yöntem kullanılarak araştırmalar yapılmaktadır. Ancak hala tam olarak açıklanamayan pek çok bileşen bulunmaktadır. Nörobilişsel ve noninvasiv olması nedeniyle çalışmamızda The Central Nervous System Vital Signs (CNSVS) nörobilişsel test bataryası tercih edilmiştir. Ayrıca daha önce hem ülkemizde hem de dünyada bu yöntemle işitme kayıplı bireylerde bu test bataryası kullanılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, CNS VİTAL SİGN test bataryaları ile işitme kayıplı çocukların nörobilişsel becerileri hakkında bilgi almaktır. Bu testin sonucunda işitme kayıplı okul çağı çocuklarında nörobilişsel becerilerine; kullanılan işitmeye yardımcı işitme cihazının türünün, işitme cihazı kullanım süresinin, tanı yaşının ve özel eğitime gitme sürelerinin etkisi incelenmiştir. Bu çalışmada nicel araştırma yöntemlerinden biri olan nedensel karşılaştırma deseni kullanılacaktır. İlk Işık Özel Eğitim ve Rehabilitasyon merkezinde koklear implant ve işitme cihazı kullanan toplam 38 kişi çalışmaya dahil edilmiştir. Çalışmaya dahil olacak bireyler rastgele okul müdürünün kura yöntemi ile belirlenmiş ve çalışmaya katılmak istemeyenler dışlanmıştır. İşitme cihazı ve koklear implant kullananlar kendi aralarında ikiye ayrılmış olup bir gruba 3* 20 tekniği uygulanarak optik sinirin iv gevşetilmesi ile test bataryası uygulanmıştır. Diğer grupta bu yöntem uygulanmamıştır. Tabakalara göre orantılı dağıtım yapıldığında İşitme cihazı kullanan 16 kişi; koklear implant kullanan 22 kişi çalışmaya dahil edilmiştir. Çocukların yaş aralıkları 8-15 olarak belirlenmiştir. Çocukların hem kendilerine hem de ailelerine bilgilendirilmiş gönüllü olur formunda yazılanlar açıklanmış ve imzalatılmıştır. Sosyodemografik bilgi formu alınmıştır. CNS VİTAL SİGN testi katılımcılara uygulanmıştır. Sonuç olarak işitmeye yardımcı cihaza göre olguların nörobilişsellik endeksi, kompozit hafıza, sözel bellek, psikomotor hızı, görsel bellek, tepki süresi, karmaşık dikkat, bilişsel esneklik, işlem hızı, yürütücü işlev ve basit dikkat puanları istatistiksel olarak anlamlı farklılık göstermemektedir. Ancak çalışmada, koklear implantlı hastaların, işitme cihazı kullananlara göre istatistiksel olarak anlamlı derecede daha yüksek motor hız skorlarına sahip olduğunu bulunmuştur. Koklear implant olan olguların SBT-doğru zamanda tuşa basılanlar anında puanı, işitme cihazı olanlardan istatistiksel olarak anlamlı şekilde düşük bulunmuştur. Koklear implant olan olguların SBT-doğru şekilde pas geçilenler anında puanı, işitme cihazı olanlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde düşük saptanmıştır. Koklear implant olan olguların PTT-sol elle tıklatmaların ortalaması puanı, işitme cihazı olanlardan istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır İşitme cihazının türü fark etmeksizin CNSVS ana bölüm puanları normal değerlerin altında kalmıştır. Koklear implantlı bireylerde görsel bellek testi deney grubunda anlamlı olarak yüksek saptanmıştır. Koklear implantlı deney grubundaki olguların SRK-hatalar puanı, istatistiksel olarak kontrol grubundan anlamlı düzeyde yüksek saptanmıştır. Diğer değişkenlerde deney ve kontrol grubunda farklılık gözlemlenmemiştir.