İnsanlığın yaşadığı tüm zamanlarda bilgi her zaman ön planda olmuş ve büyük
önem taşımıştır. Fakat bilgi hiç bir dönemde 21. yüzyıldaki kadar önemli
olmamıştır. Günümüzde, gelişmişliğin ölçütü sahip olunan bilgi olmuştur,
bilginin etkinliği de yeni bir bilgi üretimi sağlamasıyla doğru orantılı olarak
değer kazanmıştır. Değişimin kaçınılmaz olduğu günümüzde, değişimin bilgi
odaklı olarak çok hızlı bir şekilde etkisini göstermeye başlamıştır bu yüzden
toplumlar, kendilerini bu değişime uygun gelişim gösterebilecek tarza uygun
örgütler olarak düzenlemeyi hedeflemektedirler. Ülkeler eğitimsel hedeflerini
bilgiye ulaşabilen ve bu bilgiyi etkin olarak kullanabilen insanlar olarak
yetiştirmek üzerine altyapılarını oluşturmaya başlamışlardır. Bilginin bu kadar
önemli olduğu çağımızda bilgi yönetimi kavaramı toplumlar için vazgeçilmez ve
ulaşılması zorunlu bir değer haline gelmiştir. Araştırmada Eğitim kurumlarında
bilgi yönetimi ve bilgi yönetiminin aşamaları olan bilgiye ulaşma, bilginin
paylaşılması, bilginin kullanılması ve bilginin depolanması süreçleri ilgili
literatür çalışması yapılarak ortaya koyulmaya çalışılmıştır.
İnsanlık tarihi boyunca bilgi sürekli ön planda yer almıştır ve bilgi sürekli
önemini korumuştur. Fakat günümüzdeki kadar hiçbir dönemde öneme
haiz olmamıştır. Çağımızda gelişmişliğin göstergelerinin başında bilgi
gelmektedir ve toplumların gelişmişliğini sahip oldukları bilgiye göre
derecelendirilmektedir (Yücel, 2009, s. 2).
Bilgi günümüz dünyasında hızlı bir şekilde değişim süreciyle anılmaya
başlamıştır. Bu değişim sürecinde siyasal, ekonomik ve kültürel alanlarda büyük
değişimlere sebep olmuştur. Bilginin dünyada hızlı bir şekilde yayılması ve
bilginin ekonomiye olan olumlu etkisi ile gelişmiş ülkelerin daha da gelişmesini
sağlamıştır. Bilginin ekonomiye olan olumlu etkisine bakıldığında gelişmemiş
ülkeler için olumsuz etki yarattığı görülür. Bilginin bu artan önemi toplumsal
olarak önemli bir değişim sürecini başlatmıştır. Global olarak bakıldığında ise
dünya bilgiye dayalı önemli bir değişim yaşamaktadır (Balay, 2004, s. 77).
1
İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü,
[email protected]
2
İstanbul Aydın Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi
Eğitim Kurumları ve Bilgi Yönetimi
60
Ülkelere bakıldığında daha önceleri sanayi ve üretim miktarlarına göre
değerlendirilmekteydi fakat günümüzde bilgisayar teknolojilerine,
mikro elektronik gibi alanlarda ulaşılan bilginin paylaşılması,
kullanılması ve depolanmasına bağlı olarak ulaşılan bilgi miktarına
göre değerlendirilmektedir. Sanayi tesislerinin kurulmasında, modernize
edilmesinde, üretim yapılmasında bilginin önemi ortaya çıkmıştır. Bilginin
sanayi alanında kullanılmasına bakıldığında iletişim, otomasyon ve var olan
yapıyı güçlendirme gibi görevler üstlenmiştir (http://ekutup.dpt.gov.tr/bilim/
yucelih/biltek03.pdf).
Bilgi
Bilgi birçok şekilde tanımlanmaktadır. Bilgi TDK’ye göre: 1. İnsan aklının
erebileceği olgu, gerçek ve ilkelerin bütünü, bili, malumat. 2. Öğrenme
araştırma veya gözlem yolu ile elde edilen gerçek, malumat, vukuf. 3. İnsan
zekâsının çalışması sonucu ortaya çıkan düşünce ürünü, malumat, vukuf
olarak tanımlanmaktadır (http://www.tdk.gov.tr).
Bilgi Yönetimi
Bilgi yönetimi kavramının farklı şekillerde tanımı yapılmıştır ama genel
olarak bilgiye ulaşılması, paylaşılması ve depolanması süreçlerinin bir
bütünü olarak tanımlanmaktadır.
Bilgi yönetimi; kurumun amaçlarını gerçekleştirmek için ulaşılabilen
kaynakları kullanarak bunu kurumda çalışanların deneyimleri ile bilgiyi
üretme, paylaşma, kullanma ve depolama sürecinin yönetilmesi süreci
olarak tanımlanabilir (Çınar, 2004, s. 2).
Bilgi yönetimi ekonomik düzenin bir sonucu olarak meydana gelmiştir.
Teknoloji, iletişim ve bilginin artmasına paralel olarak bilginin toplamı
anlamına gelen ve bir üretim unsuru olarak milletlerarası sermayeyi kurumlar
açısından rekabet etmeyi aynı zamanda yenileşmeyi zorunlu kılmıştır.
Bu yenileşemeye bağlı olarak bu bilginin kurumlar arsında katma değer
kazanarak kullanmak için bilgi yönetimini zorunlu kılmıştır. Bu bilgilere
bakarak kişi ve kurumlara bağlı olarak bilginin üretilmesi, yapılandırılması,
kullanılması ve depolanmasını sağlayan kurumsal bir sistemin kurulmasıdır
(http://kaynak.unak.org.tr/bildiri/unak05/u05-8.pdf).
Seyhan AVCI, Prof. Dr. Uğur TEKİN
Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı - 2017 (59-63) 61
Eğitim Kurumlarında Bilgi Yönetimi
Bilgi kurumları bilgi çağında en önemli kurumlardır. Çağın istediği insanı
yetiştirmek ve toplumun sağlıklı bir şekilde varlığını sürdürebilmesinde
eğitim kurumları en önemli görevi üstlenen kurumlardır. Bu kurumları
şekillendirmede ve ulusal bazda ortak bir amaç doğrultusunda eğitim
kurumlarının değerlendiren bir sistem oluşturmak gerekmektedir. Bu
çalışmaları yapabilmek için esnek ve rahat, çağın gereklerine göre karar
verebilen, farklı fikir ve uygulamalara açık paylaşımı seven bir yapıya
bürünmelidirler (aof20.anadolu.edu.tr/bildiriler/Fatma_Ozmen).
Bilgi çağında eğitim kurumları en merkezde yer almaktadır. Bilgi çağında
iyi bir bilgi yönetimi için eğitim kurumlarına getirilebilecek öneriler:
• Eğitim kurumlarında yapılandırılacak bilgi, kurum içinde bilgi
yönetimi sistemleri yoluyla yararlı olan bilgiye ulaşma, bilginin nasıl
kullanılacağı ve bilgiyi nasıl geliştireceği konusunda devamlı araştıran,
sorgulayan sürdürülebilir bir sistemle sağlanabilir.
• Yalnızca ülkemizdeki değil dünyadaki eğitim kurumlarının yapmış
olduğu çalışmaların izlenmesi ve ortak çalışmalar yaparak kurumun
gelişmesini sağlaması.
• Kurumda çalışanların izlenerek, verimli olarak yapılan çalışmaların
ödüllendirilmesi. Ödüllendirme ve yapılan işe saygı duyulması kişilerin
motivasyonunu artıracak buna bağlı olarak ise kurumun verimi artı
yönde ilerleme sağlayacaktır.
• Kurumun performansını ve uygulamalarını, diğer kurumların
performans ve uygulamalarıyla karşılaştırmak kurumun eksiklerini
görmesi ve yeniden sistemini düzenlemesi noktasında katkı
sağlayacaktır.
• Bilgi yönetimini, özellikle bilgi paylaşımı ve üretiminin daha sağlıklı
olması noktasında kurum içinde beyin fırtınaları, açık oturumlar,
paneller, görüşmeler gibi farklı etkinlikler yapılmadır. Bu noktada
önemli bir adımda konusunda uzaman kişilerin bilgilerini paylaşıp
aktarabileceği ortamlar yaratmalıdır.
Eğitim Kurumları ve Bilgi Yönetimi
62
• Kurumun mevcut kullandığı bilgileri, örgütün diğer kurumlarıyla rahat
ve hızlı bir şekilde aktarabileceği bilişim sistemleri kurulmalıdır.
• Bilgiye ulaşılması aktarılması ve yeni bilgilerin üretimini sağlayacak
teknolojik yenilikleri takip etmek ve ondan faydalanmalıdır. Merkezi
veri tabanları oluşturularak örgütün bütün kurumlarının bilgi yükleyip
bilgi alabildikleri ve bilgi paylaşabildikleri sistemler oluşturulmalıdır
• AR-GE birimleri bilgi yönetimi noktasında sürekli üreten ve sorgulayan
bir yapıya büründürülmelidir.
• Eğitim kurumlarını, örgütün ve paydaşlarının beklentilerini ve
gereksinimlerini belirleyerek, beklenti seviyesini artırmak buna bağlı
olarak örgütü değişime açık bir şekilde bilgi üretimi yapan ve kullanan
duruma getirmek.
• Eğitim kurumları arasında rekabet ortamı oluşturulması bilgini
üretimini ve paylaşımının artmasını sağlayacaktır.
• Bilgi çağında bilginin sürekli artması, hangi bilgiye ulaşılabileceği
ve hangi bilginin yararlı olduğu noktasında sıkıntılar yaratmaktadır.
Örgüt bu bakımdan sürekli yenileşmeye açık olmalı ve örgütte çalışan
bireylerin sorun çözme, yenileşen dünyaya ayak uydurabilecek
donanıma sahip olması sağlanmalıdır.
• Yapılan çalışmalarla örgüte çalışanlara örgütün hedefleri
benimsetilmelidir.
• Eğitim örgütlerinde devamlı stratejik planlar oluşturulmalı, yapılan
bu planlarda bilgi yönetiminin boyutları açıkça belirlenmelidir.