Abstract:
Genel işlem koşulları, aynı tip sözleşmelerde kullanılmak üzere, önceden tek
taraflı olarak hazırlanan ve benzer içeriğe sahip koşullardır. Bu sözleşmeler tek taraflı
olarak sözleşmenin kurulma anından önceki bir zamanda hazırlandığı için karşı tarafın
bu koşullara müdahale etmesi mümkün olmamaktadır. Bu sebeple de söz konusu genel
işlem koşullarının uygulanması sırasında sözleşmenin temeli olan karşılıklı irade
uyuşmasının varlığı konusunda şüpheler ortaya çıkmaktadır.
Bu şüphelerin ortadan kaldırılması ve genel işlem koşullarından haberi olmayan karşı
tarafın; aleyhine olan hususlar hakkında tam bir bilgi sahibi olması ve korunmasının
sağlanması amacıyla, kanun yoluyla sözleşmelere müdahale edilmesi gerekliliği
ortaya çıkmıştır. Söz konusu bu müdahale, genel işlem koşullarının idari ve yargısal
olarak denetimi aracılığıyla sağlanmaktadır. Çalışmamızın ana konusunu oluşturan
genel işlem koşullarının yargısal denetimi temelde; yürürlük denetimi, yorum
denetimi, içerik denetimi olmak üzere üç aşamadan oluşmaktadır.
Çalışmamda genel işlem koşullarının denetimini her ne kadar TBK çerçevesinde
incelesem de TTK ve TKHK kapsamında da bu konuda düzenlemeler bulunduğu
görüldüğünden, konu haksız rekabet ve haksız şartlar bakımından da incelenmeye
çalışılmıştır.
