Özet:
Mycobacterium avium ssp. paratuberculosis (MAP) ruminantlarda özellikle süt
sığırlarında görülen Paratüberküloz’a (Johne Hastalığı) neden olan patojen bir
mikroorganizmadır. Klinik ya da subklinik MAP pozitif süt sığırları bu patojen etkeni
periyodik olarak dışkı, süt ve spermaları üzerinden atarlar. 20. yüzyılın başından
itibaren insanlarda görülen Crohn hastalığı nedeninin MAP olabileceği konusunda
görüşler bildirilmiştir. Son yıllarda halk sağlığı açısından önemi artan bu
mikroorganizma üzerinde çalışmalar artmış ve bu etkenin enfekte hayvanlardan direkt
kontamine olan süt ve süt ürünleri yoluyla insanlara bulaşması üzerinde
yoğunlaşılmıştır. MAP’ın özellikle çiğ sütün pastörizasyonu için yapılan ısıl işlemlere
karşı dayanıklı olduğu saptanmıştır. Değişik ülkelerde ısıl işlemden geçmiş sütlerde
MAP insidansının %1-3 oranında olduğu bildirilmiştir. Bu araştırmada, Türkiye’de ilk
defa Edirne Keşan bölgesinde yerleşik 15 köyde 30 süt sığırcılığı işletmesinde 2 yaşını
doldurmuş ineklerden direkt rektumdan toplam 270 dışkı örneği, her işletmenin süt
toplama tankından toplam 30 adet ve her köyün süt toplama tankından 15 adet çiğ süt
örnekleri toplanmıştır. Moleküler teknik olan real Time PCR yöntemiyle DNA
izolasyonu yapılan örnekler MAP varlığı bakımından incelenmiştir. İncelenen dışkı ve
süt örneklerinin hiç birinde MAP genomu tespit edilememiştir. Sonuç olarak; kullanılan
yöntemin hassasiyetinin 102 KOB/gram dışkı ve 102 KOB/10 ml süt olduğu göz önüne
alınarak, incelenen işletmelerin MAP’dan ari olduğu ya da yöntemin tespit düzeyinin
çok altında MAP varlığı olabileceği sonucuna varılmıştır. Türkiye’de ilk defa yapılan
MAP prevalansı çalışmamızda halk sağlığı açısından önemli verilere ulaşılmıştır.
MAP’a rastlanmaması sadece araştırma yapılan Keşan bölgesi için geçerli olup, bu
çalışmanın Türkiye’nin tüm bölgelerinde tekrarlanması ve ülkemiz için bir MAP
haritası çizilmesi gerekmektedir.
