Abstract:
Günümüzde küreselleşmenin etkisiyle dünya ticaretinin hızla değişip genişlemesi,
ulusal ve uluslararası pazarlarda yoğun rekabeti ve dış piyasalara bağımlılılığı beraberinde
getirmektedir, öte yandan global ölçekli finansal krizlerle paranın maliyetinin artması, nakit
sıkıntısına ve ticari faaliyetlerde durgunluğa neden olmaktadır. Bu gelişmeler karşısında
geleneksel finansman ve pazarlama teknikleriyle faaliyetlerini sürdürmekte zorlanan
işletmeler, alternatif yöntemler kullanmaktadırlar. Bu yöntemlerden birisi, ilk çağlardan beri
bir ticaret metodu olarak kullanılan “Takas”ın günümüz teknolojileriyle desteklenmiş sekli
olan “Barter Sistemi”dir.
Paranın icadıyla önemini yitiren barter, 1929 Dünya ekonomik krizinin yol açtığı
ekonomik çöküntüden kurtulmanın bir yolu olarak yeniden gündeme gelmiştir. Ülkemizde
ise kurumsal anlamda 1990’lardan itibaren uygulanmaktadır. Barter Sistemi, işletmelere
ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri kendi ürettikleri mal ve hizmetlerle satın alma imkanı
tanıyan hem bir ticaret modeli hem de bir finansman tekniğidir. Sistem firmalara; stokları
eritme, atıl kapasite değerlendirme, satışları artırma, yeni pazarlar, ücretsiz reklam, faizsiz
kredi, finansal yapılandırma gibi avantajlar sunmaktadır.
Günümüz ekonomilerinde alternatif bir ticaret ve finansman aracı olarak
işletmelerin kullanımına sunulan barter sistemi bu tezin konusunu oluşturmaktadır.
Çalışmanın amacı, barter sisteminin tanıtılması, ülkemizdeki işleyişinin açıklanması, barter
işlemlerinin işletmelere sağladığı faydaların ticari ve finansal boyutlarıyla incelenmesidir.
Yedi ana bölümden oluşan çalışmada öncelikle barter sistemi tüm yönleriyle ve örnekler
yardımıyla açıklanmış ardından, barter işlemleri ile ilgili gerçekleştirilen uygulama
bölümünün bulgularına ve önerilere yer verilmiştir. Uygulamada, bir barter şirketi ile yüz
yüze mülakat tekniğinden yararlanarak yapılan görüşme yoluyla elde edilen barter işlem
verileri, işlemlerin işletmelere sağladığı ticari ve finansal faydalara rakamsal olarak açıklık
getirecek biçimde incelenmiştir. Çalışmada, barter şirketlerinden temin edilen birtakım
matbu belgeler de sunulmuştur.
Araştırmalar neticesinde; Türkiye’de barter sisteminin yeterince tanınmadığı ve
sistemin etkin ve güvenle kullanılabilmesi için yasal mevzuata ihtiyaç duyulduğu
görülmüştür. Sonuç olarak; barter sistemi’nin, dünyaya hakim olan faize dayalı ticari
mantaliteye karşı ciddi bir alternatif olduğu ve sistemin tanıtılması, geliştirilmesi ve
işleyişiyle ilgili yasal düzenlemelerin oluşturulması durumunda yaygınlaşarak Türkiye
ekonomisine katkı sağlayacak bir ticaret türü ve finansman aracı olduğu söylenebilir.
