Abstract:
Bu çalışma kent, kentleşme, gecekondulaşma olgusunun genel anlamını ve kentsel
dönüşümü anlatmakta, sebeplerinden ve ortaya çıkmasından bahsetmektedir.
Ardından Avrupa’dan ve Türkiye’den bazı gecekondu örneklerini gösterdikten sonra
İstanbul’daki en ünlü ve en tartışmalı gecekondu bölgesini detaylı bir şekilde
anlatmaktadır.
Bir yandan Fikirtepe’nin coğrafi yerine, iklimine, zemin ve kaya türlerine göz atan
çalışma, diğer yandan Fikirtepenin ne zaman ve nasıl büyük bir gecekondu bölgesi
olduğunu, gecekondu olarak en büyük problemlerini, kentsel dönüşüm projesinin
başlamasını, proje kapsamında hangi problemleri çözeceğini, nasıl çözeceğini ve
çözüm alternatiflerini detaylı ve rakamsal olarak incelemektedir.
Çalışmanın ana amacı ve hedefi, Türkiye’nin genelinde yaygın olan ve yanlış
stratejilerin uygulanmasından kaynaklanan gecekondulaşma olgusunu ve gecekondu
mahallelerini yakından inceleyip, nihai çözümler üretmektir.
Doğru bilgiler toplayabilmek için farklı devlet kurumları ziyaret edilerek istenen bilgiler
yetkili ve güvenli kaynaklardan alınmıştır. Alınmış olan bilgileri çalışma alanından
takip etmek için Fikirtepe bölgesi ziyaret edilmiş ve orada sürdürülmekte olan bazı
projeler yakından görülmüştür.
Türkiye’nin büyük şehirlerinde olduğu gibi İstanbul’da da gecekondu olgusu erken
yıllarda başlamıştır. Özellikle de sanayi devriminin hemen sonrasında hızlanmıştır.
Tabi ki Fikirtepe’nin coğrafi konumundan dolayı göçmenler burayı hedef alarak
yerleşmeye başladılar, böylece yıllar gittikçe nüfus aşırı derecede arttı ve bunun
neticesi olarak Fikirtepe’deki az miktarda mevcut ve kalitesiz olan hizmetler yetersiz
hale gelmiştir. Bunun yanında plansız, yasa dışı yapılan ve yaşam standartlarına
uygun olmayan gecekondu evler bölgenin sakinleri için büyük bir tehdit olmuştur.
Özellikle İstanbul büyük bir depremin riski altında ve söz konusu bölge Marmara fay
hattı üzerinde olunca, risk daha da büyük olmaktadır. Buna istinaden, Fikirtepe’yi
modern bir mahalleye dönüştürmek ve depreme dayanıklı bir bölge inşa etmek
hedefleyerek yetkili kurumlar gerekli planları hazırlayıp uygulamaya başlamıştır.
Bölgedeki en büyük var olan sorun, yanlış arazi kullanımıdır. Söz konusu problemin
iç göç hareketi nedeniyle ortaya çıktığı düşünülmektedir. Yanlış arazi kullanımı
Fikirtepe’deki genel veya bütün problemlerin temel nedeni olabilir çünkü göçmenler
bölgeye yasa dışı bir şekilde yerleşince temel hizmetlere aldırmayarak
barınabielcekleri herhangi bir yapı arayışında oluyorlardı. Bunun da beraberinde
oradaki hizmetlerin yetersizliği, yolların darlığı ve yıpranmışlığı görülmüştür.
Çalışmada bütün problemler detaylı bir şekilde incelenmiş ve son kısımda da üretilen
çözümler gösterilmiştir.
