Abstract:
Okul sıralarında kazanılan okuma becerisi insan hayatındaki yerini ömür
boyu korumaktadır. Bu sebepten dolayı okuduğunu anlama Türkçe eğitiminde
öğrencilere kazandırılması gereken en önemli kazanımlardandır. Okuduğunu
anlayan bireyler, eğitim hayatında daha başarılı olmakta, geleceklerini daha iyi
inşa edebilmektedir. Eğitim hayatında liseye geçiş aşamasında olan 8.sınıflarda
bu durum daha önemli bir hâl almaktadır. Öğrencilerin gidecekleri okulların
belirlenmesinde Türkçe dersi ile diğer disiplinlerdeki okuduklarını anlama
durumları da belirleyici olmaktadır. Eğitim ortamlarında okuduğunu anlama
çalışmalarında sesli okumaya sıkça başvurulmaktadır. Sesli okuma usullerinin
8.sınıf öğrencilerinin okuduğunu anlama yeterlikleri üzerindeki etkisinin metin
türlerine göre değişkenlik gösterip göstermediğinin incelendiği bu çalışma nitel
araştırma yöntemlerinden durum çalışmasının bütüncül çoklu durum deseni ile
gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın örneklemeni 2023-2024 eğitim-öğretim yılında
İstanbul ili Küçükçekmece ilçesinde resmî bir ortaokulda öğrenim gören 8.sınıf
öğrencileri oluşturmaktadır. Yapılan literatür taramasında okuma tür, yöntem ve
tekniklerinin sınıflandırılmasında kavram kargaşasının olduğuna rastlanmıştır. Bu
sebeple usul kelimesi tercih edilmiştir. Çalışmanın uygulama aşamasında
öğrenciler tarafından bilinmemesi adına eski yıllarda kullanılan Türkçe ders
kitaplarından 36 serbest okuma metni incelenmiştir. İncelenen ders kitaplarından
bilgilendirici metin, şiir ve hikâye metinleri olmak üzere üç metin belirlenmiştir.
Metinler akademik başarıları birbirine denk olan sınıflarda sesli okuma usulünün
sabit kalması, birer hafta ara ile okunması kaydı ile seslendirilmiş olup hemen
ardından araştırmacı tarafından uzman görüşleri doğrultusunda geliştirilen okuma
anlama sınavları uygulanmıştır. Yapılan okuma anlama sınavlarının sonuçları
SPSS-21 programı aracı ile analiz edilmiştir. Elde edilen bulgular betimlenerek
vi
metnin türü ve cinsiyete göre sınıflandırılmış olup son aşamada usullerin
kıyaslanması ile 4 ana başlık altında verilmiştir. Çalışmanın sonuçlarına
bakıldığında sınıf içerisinde kullanılan sesli okuma usullerinin belirlenmesinde
gelişigüzel bir seçim yapmanın doğru olmadığı yargısına varılmıştır. Sesli okuma
usullerinin kullanımı ve çeşitlendirilmesinin cinsiyet ve metin türlerinde
okuduğunu anlama üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Çalışmada
kullanılan usullerin okuduğunu anlama üzerindeki etkililik düzeyine göre
sıralaması rastgele sesli okuma, belirlenen öğrencilerin metni sesli okuması,
belirlenen öğrencinin sesli okuması ve öğretmenin örnek okuması şeklinde
belirlenmiştir
