Abstract:
ĠliĢki, tüm insanlar için temel ihtiyaçlardan biridir ve iyi iliĢkiler, bireylerin
yaĢam doyumunu artırmada önemli rol oynarlar. Ancak tüm iliĢki türlerinde ortaya
çıkması ve iliĢkiyi yıpratması olası bazı olay, durum ve olgular vardır. Aldatma,
affetme, reddedilme, Öfke gibi konular iliĢkilerde karĢımıza çıkan, yoğun duygular
ve iĢlevsiz davranıĢlar ortaya çıkarabilen durumlardır. Yapılan bu çalıĢmanın amacı
aldatma eğilimi, affetme eğilimi, reddedilme duyarlılığı, Öfke tarzları ve kiĢilik
özelliklerinin erken dönem uyum bozucu Ģema bağlamında incelenmesidir.
AraĢtırma iliĢkisel tarama modeline uygun olacak Ģekilde hazırlanmıĢtır.
ÇalıĢma kapsamında sosyodemografik özellikler fark etmeksizin gönüllülük esasına
dayalı 1359 kiĢiden oluĢmakta olup örnekleme seçkisiz olarak ulaĢılmıĢtır. AraĢtırma
kapsamında, KiĢisel Bilgi Formu, Aldatma Eğilimi Ölçeği (AEÖ), Heartland
Affetme Ölçeği (HAÖ), Reddedilme Duyarlılığı Ölçeği (RDÖ), Sürekli Öfke (SL Öfke) ve Öfke Ġfade Tarzları Ölçeği (Öfke-Tarz), Uluslararası KiĢilik Envanteri (IPI)
ve Young ġema Ölçeği (YSÖ-KF3) kullanılmıĢtır. ÇalıĢmada sosyal bilimler için
istatistik programı (SPSS 27) ile tüm istatistiksel analizler gerçekleĢtirilmiĢtir.
Bulgulara iliĢkin sonuçları değerlendirdiğimizde, kusurluluk ve sosyal
izolasyon/güvensizlik Ģemalarının, aldatma eğilimi için anlamlı düzeyde yordayıcı
olduğu tespit edilmiĢtir. ÇalıĢmada, sosyal izolasyon/güvensizlik, baĢarısızlık ve
karamsarlık Ģemalarının, affedicilik için anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu
bulunmuĢtur. Ayrıca, Uluslararası KiĢilik Envanteri‟nin alt boyutlarının Ģema
bağlamında duyguları bastırma ve baĢarısızlık Ģemalarının dıĢa dönüklük için
anlamlı düzeyde yordayıcı olduğu tespit edilirken; yumuĢak baĢlılık alt boyutu
incelendiğinde duyguları bastırma ve kusurluluk Ģemalarının anlamlı düzeyde
yordayıcı rolü saptanmıĢtır. Sorumluluk alt boyutunda ise baĢarısızlık ve içi içe
vi
geçmiĢlik /bağımlılık Ģemalarının sorumluluğu yordadığı görülmüĢtür. Bir diğer
değiĢken olan Öfke ve Öfkenin alt boyutlarına iliĢkin veri analizlerinde, onay
arayıcılık, karamsarlık, yüksek standartlar ve sosyal izolasyon Ģemalarının sürekli
Öfkeyi; sosyal izolasyon, duyguları bastırma, onay arayıcılık ve karamsarlık
Ģemalarının içe Öfkeyi; karamsarlık, yüksek standartlar, ayrıcalıklılık/yetersiz
özdenetim, sosyal izolasyon ve onay arayıcılık Ģemalarının da dıĢa Öfkeyi anlamlı
düzeyde yordayıcı rolüne sahip olduğu tespit edilmiĢtir.
ÇalıĢmada kullanılan değiĢkenler cinsiyet rolü üzerinden ele alındığında,
Heartland Affedicilik ölçeğinin alt boyutu olan kendini affetme ile cinsiyet arasında
anlamlı düzeyde bir farklılık olduğu görülmektedir. Cinsiyet ile Aldatma Eğilimi
ölçeği kıyaslandığında ise ortalamalara göre erkekler, kadınlara göre daha yüksek
ortalamaya sahip olduğu saptanmıĢtır. Cinsiyet ile Sürekli Öfke ve Öfke Tarzları
ölçeği karĢılaĢtırıldığında, dıĢa Öfke ve Öfke kontrolü ile cinsiyet arasında anlamlı
düzeyde bir iliĢki olduğu görülmektedir. Cinsiyet ile Uluslararası KiĢilik Envanteri
incelendiğinde, alt boyutlar ile anlamlı bir iliĢki olduğu ve kadınların erkeklere göre
daha yüksek ortalamaya sahip olduğu bulunmuĢtur.
ÇalıĢmanın sonucunda, aldatma eğilimi, affetme eğilimi, reddedilme
duyarlılığı, Öfke tarzları ve kiĢilik özelliklerinin erken dönem uyum bozucu Ģemaları
anlamlı Ģekilde yordadığı sonucuna ulaşmıştır