Abstract:
Ağır ruhsal bozukluk (şizofreni ve duygu durum bozuklukları) bireylerin
biyopsikososyal yaşamını etkileyen çok boyutlu bir kavram olarak ortaya çıkmaktadır.
Bu ruhsal bozukluklar sadece hastalığa sahip olan bireyleri değil, aynı zamanda
ailesini ve yakınlarını da etkilemektedirler. Dolayısıyla ağır ruhsal bozukluğun ortaya
çıkması ile birlikte kardeşler de bu durumdan olumsuz etkilenmektedir. Ağır ruhsal
bozuklukların doğal bir sonucu olarak ortaya çıkan olumsuz durumlarda; kardeşlerin
etkilenme düzeyi ve yaşam deneyimlerini incelemek bu araştırmanın genel amacıdır.
Hastalığın kardeşlerin yaşamına psikososyal etkilerini ortaya koymak, hastalık
algılarını ölçmek ve sosyal hizmet ihtiyaçlarını değerlendirmek bu araştırmanın
amaçlarını oluşturmaktadır. Örneklem, ağır ruhsal bozukluğa sahip bireylerin 15
kardeşinden seçilerek oluşturulmuştur. Nitel araştırma yöntemlerinden derinlemesine
mülakat tekniği kullanılarak veriler elde edilmiştir. Ağır ruhsal bozukluğa sahip
bireylerin kardeşleri, stresli bir yaşam ile mücadele etmekte olup hastalık sebebi ile
psikososyal sağlıkları olumsuz etkilenmektedir. Ruhsal bozukluk kardeş ilişkilerini de
olumsuz etkilemekte olup yetişkin kardeşlerin hastalık sebebi ile rol ve sorumlulukları
artmıştır. Kardeşin hastalığı sebebi ile kardeşin bakımına enerji harcanması; yetişkin
kardeşlerin aile, iş ve sosyal yaşamlarını da zaman zaman etkilemektedir. Hastalık
kaynaklı sosyal izolasyon ile birlikte toplum içerisinde damgalanmaya
uğramaktadırlar. Ağır ruhsal bozukluğa sahip kardeşin ileriki yaşamına ilişkin
belirsizlik olması sebebiyle gelecekte bakım verme süreci ile ilgili endişe ve kaygı
yaşamaktadırlar. Katılımcılar kardeşlerinin psikolojik bozukluğundan etkilenmeleri
sebebiyle ruh sağlığı hizmetlerine erişim konusunda önceliklendirilmek
istemektedirler. Ayrıca hasta olan kardeşin hayata katılımı için destek
beklemektedirler. Bu bulgulardan yola çıkarak, psikiyatrik sosyal hizmet alanında
viii
çalışan sosyal çalışmacıların yetişkin sağlıklı kardeşlere yönelik destekleyici
müdahaleler kullanmaları önerilmektedir. Ağır ruhsal bozukluğun ilk ortaya çıkış
anından sonra destek grupları ve akran deneyimi paylaşımı grupları düzenlemeleri
önerilmek ile birlikte aile müdahalelerinde kardeşler özelinde uygulamalar yapılması
önerilmektedir. Ayrıca ağır ruhsal bozukluklar özelinde ruhsal hastalıkları gündeme
alan farkındalık çalışmaları, damgalama karşıtı uygulamaların hayata geçirilmesi
önerilmektedir.
