Abstract:
Çin son yıllarda büyüyen ekonomisinin istikrarlı bir şekilde gelişmesini
sağlamak için başta Orta Asya olmak üzere dünyanın birçok ülkesini etkileyecek
şekilde dış politikada olumlu ilerlemeler sağlamış ve uluslararası bir aktör haline
gelmiştir. SSCB’nin dağılması sonucu ortaya çıkan bağımsız Orta Asya
devletleriyle siyasi, ekonomik ve ticari ilişkileri geliştirmek için Bir Kuşak Bir
Yol (BKBY) projesinin temelini oluşturup, Orta Asya’da meydana gelen otorite
boşluğunu doldurmaya çalışmıştır. Bu maksatla Çin, BKBY projesi kapsamında
oluşturduğu kara ve demir yolu güzergâhları ile ürünlerini Orta Asya üzerinden
Avrupa’ya ulaştırmayı hedeflemiştir. Bunun yanında Çin, istikrarlı ekonomik
büyümesini sağlayabilmek için ihtiyacı olan enerji kaynaklarını, Orta Asya’dan
kolayca ithal etmek istemiştir. Ancak Orta Asya ülkeleri sahip oldukları doğal
kaynakları, altyapının yetersiz, ekonominin ise zayıf olmasından dolayı
uluslararası arenaya ihraç etmekte zorlanmışlardır. Bu bağlamda Çin, dış yatırıma
ihtiyacı olan Orta Asya ülkelerindeki boşluğu doldurmak için, SSCB’nin
dağılması sonrası bölgeye müdahale ederek bu ülkelerle ilişkilerini geliştirmiş ve
bu ülkelerin başta altyapı tesisleri, enerji sektörü, madencilik sektörü ve
teknolojik alanları olmak üzere birçok alanda yatırımlarda bulunmuştur.
Orta Asya ülkeleri ise bağımsızlıklarını aldıkları 1991’li yıllardan
günümüze kadar karşılaştıkları ekonomik zorlukları aşmak için büyük mücadele
vermektedirler. Bu kapsamda BKBY projesi bu ülkelerin zengin yer altı ve
yerüstü kaynaklarını dış pazarlara ulaştırmak ve refah seviyelerini yükseltmek
için büyük bir imkân sağlamaktadır. Bu çalışmada, BKBY projesinin Orta Asya
ülkeleri üzerindeki mevcut ve muhtemel ekonomik etkileri incelenmiştir.
Sonuç olarak Çin’in, Orta Asya ülkeleri üzerinde BKBY projesi kapsamında
etkinliğini artırarak bölgedeki güç mücadelesinde Batı’ya karşı bir rakip olarak
yükselirken, Orta Asya ülkelerinin de proje kapsamında yatırımların ve
istihdamın artması ve ihracatın geniş pazarlara ulaştırılması yoluyla ekonomik
fayda sağlayacakları sonucuna ulaşılmıştır.