DIġ TĠCARETĠN EKONOMĠK BÜYÜMEYE ETKĠSĠ: CEZAYĠR ÖRNEĞĠ (1980-2021)

Abstract

Günümüzde hiçbir ülke tüm ihtiyaçlarını kendi baĢına karĢılayamaz. Bu nedenle ülkeler üretemedikleri mal ve hizmetleri ithalat yoluyla karĢılarken, üretim fazlası olan mal ve hizmetleri de ihtiyacı olan diğer ülkelere ihraç ederler. Böylelikle dıĢ ticaret bir yandan insanların ihtiyaçlarının karĢılanmasını sağlarken, diğer yandan üretim artıĢına ve ekonomik büyümeye katkıda bulunur. Cezayir tarihi süreç içerisinde çeĢitli ekonomi politikalarının izlenmesine sahne olmuĢtur. Ekonomide önce merkezi planlama politikaları izlenirken, daha sonra serbest ekonomi politikaları izlenmeye baĢlamıĢtır. Son olarak tüm dünyaya yayılan küreselleĢmenin etkisiyle çeĢitli uluslararası kuruluĢlara üyeliği de kapsayan ve dünya ekonomisine daha fazla entegre olduğu politikalar izlemeye baĢlamıĢtır. Dolayısıyla Cezayir son 50 yılda önemli bir ekonomik dönüĢüm yaĢamıĢtır. YaĢanan bu dönüĢüm ve artan dıĢ ticaret, Cezayir ekonomisinin büyümesinde de önemli bir rol oynamıĢtır. Bu çalıĢmada 1980-2021 yılları arasında dıĢ ticaretin Cezayir‟in ekonomik büyümesine katkısı incelenmektedir. ÇalıĢmanın ilk bölümünde dıĢ ticaret ve ekonomik büyümenin kavramsal ve teorik çerçevesi hakkında bilgi verilmiĢtir. Ġkinci bölümde Cezayir ekonomisi hakkında bilgiler sunulmuĢtur. Üçüncü bölümde, Cezayir'de ve diğer ülkelerde dıĢ ticaret ile ekonomik büyüme arasındaki iliĢkiyi inceleyen literatür araĢtırmasına yer verilmiĢtir. Uygulamalı kısım olan dördüncü bölümde, Cezayir'de dıĢ ticaretin ekonomik büyüme üzerindeki etkisine yönelik ekonometrik bir çalıĢma yapılmıĢtır. Sonuç bölümünde ise ampirik çalıĢmanın sonuçları değerlendirilerek, dıĢ ticaret yapısının Cezayir ekonomisinin geliĢimine önemli katkı sağlayan bir yapıya kavuĢturulması için uygulanması gereken politikalar ve alınması gereken makro ekonomik tedbirler hakkında görüĢ ve önerilere yer verilmiĢtir. vi ÇalıĢmada gayri safi yurtiçi hasıla, ihracat ve ithalat değiĢkenlerine ait verilerin elde edilebilme durumu göz önüne alınarak, 1980-2021 dönemi analize dahil edilmiĢtir. ÇalıĢmada zaman serisi ve VAR yöntemi kullanılmıĢtır. Ekonometrik analiz bölümünde öncelikle birim kök testleri uygulanmıĢ ve değiĢkenlerin birinci dereceden durağanlık koĢulunu sağladığı tespit edilmiĢtir. Ardından, Johansen EĢbütünleĢme Testi yapılmıĢtır. Analizde en az iki eĢbütünleĢme iliĢkisinin olduğu belirlenmiĢtir. Daha sonra, değiĢkenler arasındaki iliĢkinin yönünü ve varlığını belirlemek için Granger nedensellik testi yapılmıĢtır. Granger nedensellik testi sonuçlarına göre, ihracattan ekonomik büyümeye ve ekonomik büyümeden ihracata iki yönlü nedensellik iliĢkisi bulunmuĢtur. Bununla birlikte, ithalattan ekonomik büyümeye tek yönlü bir nedensellik iliĢkisi bulunurken, ithalat ve ihracat arasında bir ilişki tespit edilememiştir.