Abstract:
Toplumsal cinsiyet, biyolojik cinsiyet dıĢında toplum tarafından kadın ve
erkeğe belli roller ve beklentilerin belirlendiği bir kavramdır. Toplumsal cinsiyet
eĢitsizliğinde ise kadın ve erkeğe belirlenen bu rol ve beklentiler, sosyal, kültürel
ve ekonomik anlamda ayrımcılık ve eĢitsizliğe dönüĢür. Sanatta da toplumsal
cinsiyet eĢitsizliği, kadın ve erkek sanatçıların görünürlüğü ve fırsat eĢitsizliği
gibi farklı ayrımcı yansımalar gösterir. Erkek sanatçıların üstün görünmesine,
kadın sanatçıların yeteneklerinin küçümsenmesine neden olur. Bu durum,
kadınların sanat alanında daha çok var olma mücadelesi vermesini doğurur. Son
yıllarda daha çok farkındalık yaratmasına karĢın grafiti sanatı gibi günümüzde
kabul görmüĢ ve popülerleĢmiĢ bir sanat formunda dahi toplumsal cinsiyet
eĢitsizliği hala mevcuttur. Kadın grafiti sanatçıları, aynı yeteneklere sahip
olmalarına rağmen, erkek meslektaĢlarına göre daha az saygı görerek önyargılara
maruz kalmaktadır. Bu nedenle sanatta cinsiyetin önemsiz olduğu ve her
sanatçının istediği sanat dalında eĢit koĢullarda çalıĢabilmesi fikrini destekleyen,
önyargıların ortadan kaldırılmasının hedeflendiği bir araĢtırma önemlidir. Grafiti
alanında yapılan araĢtırmaların az olmasından dolayı araĢtırma literatüre katkı
sağlarken toplumsal cinsiyet eĢitsizliğini grafiti alanında da görünür kılmaktadır.
AraĢtırmada, betimsel analiz ve röportaj yöntemi kullanılmıĢtır. Yerli ve
yabancı 12 kadın grafiti yazarı ile derinlemesine yapılan röportaj sonucunda
kadın grafiti sanatçılarının deneyimlerinden yararlanılarak toplumsal cinsiyet
eĢitsizliği konusunda yaĢadıklarına değinilmiĢtir. Grafiti hakkında literatür
taraması yapılırken bu konu hakkında kaynak yetersizliğinden dolayı kiĢisel
deneyimlerden de ayrıca yararlanılmıĢtır.
Bu araĢtırma, kadın grafiti yazarlarının grafiti dünyasında toplumsal
cinsiyet bağlamında yaĢadıkları deneyimleri inceleyerek geçmiĢten günümüze
iv
geçirdiği süreci ortaya koymaktadır. Kadın grafiti yazarları günümüzde tek
baĢlarına bağımsız hareket ederek erkekler ile aynı düzeyde eserler ortaya
koyabilmektedir. Ancak günümüzde azalsa bile toplumsal cinsiyet eĢitsizliğinin
tamamen ortadan kalkmadığı, eskiye oranla daha rahat çalıĢabilmelerine rağmen
kadın grafiticilerin hala toplumun belli kesimleri tarafından ötekileĢtirildikleri de
görülmüştür
