HASHİMOTO TRİOİDİTİ HASTALARININ BESLENME ALIŞKANLIKLARININ TESPİT EDİLEREK BAĞIRSAK SAĞLIĞI DURUMLARININ VE YAŞAM KALİTELERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

Abstract

Hashimoto tiroiditi (HT), tiroit bezinin kendine karĢı oluĢturduğu otoantikorlar ile karakterize olan en yaygın otoimmün hastalık türlerinden birisidir. Hashimato tiroiditi, hipotiroidinin en sık sebebi olup; öncelikle orta yaĢlı kadınlar olmak üzere kadınları erkeklerden daha yaygın olarak etkilemektedir. Yorgunluk, depresyon, kilo vermede güçlük, konstipasyon gibi semptomlarla karakterize olan HT tanısı TSH, anti-TPO, TG gibi parametreler ile konulmaktadır. Biyolojik ve çevresel faktörlerle iliĢkili olan HT için dikkate alınması gereken bir diğer önemli konu bağırsak sağlığıdır. Bağırsak iç lümendeki sıkı bağlantıların geçirgen hale gelerek oluĢan sızdıran bağırsak yapısı, genetik yatkınlığı olan bireylerde toksin, gıda antijenlerinin ve patolojik faktörlerin vücuda girmesine izin vererek, otoimmün hastalığın baĢlamasını veya geliĢmesini tetikleyebilir. Bu sebeple; otoimmün bir hastalık olan HT‟nin bağırsak sağlığı ile iliĢkisinin incelenmesine gerek duyulmaktadır. Bu çalıĢmada HT olan hastaların ve sağlıklı bireylerin beslenme alıĢkanlıkları tespit edilerek bağırsak sağlığı durumları ve yaĢam kalitesi iliĢkilerinin değerlendirilmesi amaçlanmıĢtır. AraĢtırma, Adana ġehir Eğitim ve AraĢtırma Hastanesinde yapılmıĢtır. Veri toplama iĢlemi Haziran-Ekim 2022 ayları arasında yürütülmüĢtür. Anket soruları 107 HT olan, 107 sağlıklı kontrol grubu olmak üzere toplamda 214 kadın katılımcıya yüz yüze anket Ģeklinde uygulanmıĢtır. Tüm sorular TBSA‟dan alınmıĢ olup, kullanılan anketler; Beslenme AlıĢkanlıkları, MEDAS, GSDS, SH-36, Besin Güvencesi Anketi Ģeklindedir. vi Veriler IBM SPSS V23 ve IBM AMOS V24 ile analiz edilmiĢ, normal dağılıma uygunluk Kolmogorov-Smirnov Testi ile incelenmiĢ, gruplara göre kategorik değiĢkenlerin karĢılaĢtırılmasında Pearson Ki-Kare Testi ve Yates Düzeltmesi kullanılmıĢ, gruplara göre normal dağılmayan nicel değiĢkenler ve ölçek puanlarının karĢılaĢtırılmasında Mann Whitney U Testi kullanılmıĢ, hastalığa etki eden risk faktörlerinin incelenmesinde de lojistik regresyon analizi kullanılmıĢtır. Gruplara göre ölçek puanlarının karĢılaĢtırılmasında HT‟li bireylerde sindirim sistemi bozuklukları olma (p<0,001) ve egzersiz yapma (p<0,001) durumu, kabızlık (p<0,001) ve reflü sendromu (p<0,001) mevcudiyeti istatistiki olarak anlamlı bulunmuĢtur. MEDAS genel puanı arttıkça HT olma riski azalmıĢtır (OR=0,834; p=0,005). Katılımcıların SF-36 ölçeğine göre yaĢam kaliteleri azaldıkça HT olma riski 1,045 kat artıĢ göstermiĢtir (p=0,002). Kabızlık Sendromu ile Ruhsal Sağlık puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı negatif yönlü zayıf bir iliĢki (r=-0,218; p=0,001) bulunmuĢtur. GSDÖ puanı bir birim arttıkça YaĢam kalitesi ölçeği puanı 4,109 birim azalma göstermiĢtir (p<0,001). Hashimoto tiroiditi hastalığına etki eden risk faktörlerinin lojistik regresyon analizi ile incelenmesi sonucu yaĢ arttıkça HT olma riskinin 1,036 kat arttığı görülmüĢ, sindirim sistemi hastalığı olanların HT olma riskinin sindirim sistemi hastalığı olmayanlara göre 4,127 kat daha fazla olduğu tespit edilmiĢtir. Katılımcıların MEDAS puanları arttıkça HT görülme riskinin daha düĢük olduğu bulunmuĢtur (OR=0,834; p=0,005). Egzersiz yapanların HT olma riskinin egzersiz yapmayanlara göre daha az olduğu tespit edilmiĢtir (OR= 0,380; p=0,012). Dünyada ve ülkemizde yaygınlığı yüksek olan HT‟ nin önemli risk faktörlerinden olan sağlıksız beslenme ve sindirim sistemi hastalıklarının yaĢam kalitesini olumsuz yönde etkilediği bulunmuĢ olup; hastalığın tedavi sürecinde ve komplikasyonlarının azaltılmasına yönelik sağlıklı beslenme ve düzenli egzersizin etkinliği gösterilmiştir