Abstract:
Giriş: Kronik böbrek hastalığı (KBH) morbidite ve mortalite oranları yüksek
olan, yaşam kalitesini ve sağlık bütçelerini zorlayan, fark edilme ve erken teşhis edilme
oranı düşük olan, fakat erken teşhis edilebildiğinde önlenebilen veya ilerlese bile seyri
yavaşlatılabilen bir hastalıktır. Genel olarak her 7-8 yetişkinden birinde farklı
seviyelerde böbrek hastalığı olduğu düşünülmektedir. Türkiye’de ise her 6-7
erişkinden birinde farklı seviyelerde böbrek hastalığı görülmektedir. Böbrek Kayıt
Sistemi verilerine göre Türkiye’de hastalığın prevalansı gün geçtikçe artmaktadır. Bu
zamana kadar kronik böbrek hastalığı olan 2., 3. ve 4. evredeki bireylerin periferik
işitmesiyle ilgili çok fazla araştırma yapılmasına rağmen santral sistem ile ilgili
araştırmalar çok sınırlıdır. İşitme sistemi bir bütündür. Periferik sistem tarafından
alınan ve dönüştürülen ses santral sistem tarafından işlenir,zamansal spektral ve
lokasyonel açıdan çözümlenir ve diğer algısal olaylardan ayırt edilmesini sağlar.
İşitilen işitsel mesajın çözümlenmesi, lisan ve öğrenme arası karmaşık ilişkinin
anlaşılması ve değerlendirilmesi için işitme sisteminin tüm yapısı kavranmalı ve bütün
olarak değerlendirilmelidir.
Buna ek olarak dikkat, hafıza ve dil gibi bilişsel yetenekler konuşma algılama,
ayırt etme, anlama ve organizasyon sürecinde yer almaktadır. Bilişsel işlevlerin
duyusal işlevlerle etkileşiminin anlaşılması, konuşmayı anlama probleminin altında
yatan bilişsel yeteneklerin belirlenmesinin de önemi büyüktür.
Amaç: Bu araştırma konjenital olmayan kronik böbrek yetmezliğine sahip 25-65
yaş arası bireyleri santral işitsel işlemleme ve bilişsel çalışma belleği açısından
değerlendirmeyi ve evreler arası karşılaştırmayı amaçlamıştır.
iv
Gereç ve Yöntemler: Çalışmaya Başkent Üniversitesi İstanbul Hastanesine
başvuran 25-65 yaş arası 2., 3. ve 4. Evre 48 kronik böbrek hastası ile kontrol grubunda
yer alan aynı yaş grubundaki böbrek fonksiyonları normal 41 birey dahil edilmiştir. G
power analizi ile örneklem büyüklüğü belirlenmiştir. Diyabetin işitmeye olan etkisini
ekarte etmek amacıyla her iki grup için HbA1c(mmol) değerleri %6,4 ten küçük olan
bireyler çalışmaya dahil edilmiştir. Kulak burun boğaz muayenesi yapıldıktan sonra
saf ses ortalamasına,timpanogram değerlerine, konuşma odyometrisi eşik ve
yüzdelerine bakılmıştır. Odyolojik değerlendirme tamamlandıktan sonra santral işitsel
işlemlemeyi değerlendirmek amacıyla , rastgele boşluk tespit testi, süre patern testi,
frekans patern testi, gürültüde konuşmayı ayırt etme testi uygulanmış ayrıca çalışma
belleği değerlendirmesi yapılmıştır. Glomerülerfiltrasyon hızı ile ilişkisini tespit
edebilmek için hastanın geçmişteki kan ve idrar sonuçları nefrolog gözetiminde
değerlendirilmiş, hastalığın evresi belirlenmiş ve anamnez alınmıştır.
Bulgular: Kontrol grubunun süre patern ve frekans patern testlerine verdiği
yanıtlatrın performansının kronik böbrek hastalığı olan çalışma grubundaki bireylere
göre daha yüksek olduğu görülmüş ve istastiksel olarak anlamlı bir farklılık elde
edilmiştir.Aynı şekilde kontrol grubunun rastgele boşluk tanıma testi performansının
çalışma grubuna oranla daha yüksek olduğu tespit edilmiş ve istatiksel olarak anlamlı
bir fark elde edilmiştir.Kontrol grubundaki bireylerin gürültüde konuşmayı ayırt etme
skorları çalışma grubuna oranla daha yüksek olduğu görülmüş anlamlı bir fark elde
edilmişken sessiz ortamda yapılan konuşmayı ayırt etme skorları arasında anlamlı bir
fark elde edilmemiştir. Gruplar arasında ters sayı dizisi testi sonuçlarında ise kontrol
grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Süre patern testi,
frekans patern testi, rastgele boşluk tanıma testinde, ters sayı dizisi görevinde, sağ ve
sol kulak için gürültüde ve sessizlikte evreler arasında istatistiksel olarak anlamlı bir
fark elde edilmemiştir.
Sonuç: Kronik böbrek hastalarının santral işitsel işlemleme testlerinde
performanslarının sağlıklı bireylere oranla daha düşük olduğu gözlenmiş ve
istatistiksel olarak anlamlı bir fark elde edilmiştir. Aynı şekilde çalışma belleği testi
içinde anlamlı bir istatistiksel fark gözlenmiş kronik böbrek hastalarının bu beceride
daha düşük performans gösterdiği ortaya konulmuştur. Ancak kronik böbrek
hastalarının evreleri arasında santral işitsel işlemleme ve çalışma belleği testleri için
istatistiksel açıdan anlamlı bir fark gözlenmemiştir.