SAMİM KOCAGÖZ’ÜN HİKÂYELERİNDE MEKÂN

Abstract

1916-1993 yılları arasında yaĢamıĢ olan Samim Kocagöz, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önemli simalarındandır. Samim Kocagöz, yaklaĢık elli yıllık sanat hayatında roman, hikâye, anı, makale, Ģiir ve tiyatro gibi pek çok türde eserler vermiĢtir. Edebiyat dünyasında toplumcu gerçekçi bir yazar olarak anılan Samim Kocagöz, hikâyelerinde daha çok doğup büyüdüğü ve yaĢadığı yerleri, burada yaĢayan insanların sosyal ve ekonomik sorunlarını ele almıĢtır. 1950 yılında Sam Amca hikâyesi ile Dünya Hikâye YarıĢması‟nda birincilik ödülü alan Samim Kocagöz‟ün on iki hikâye kitabı bulunmaktadır. Yazarımız ilk hikâye kitaplarında çoğunlukla mekân olarak, çocukluk ve gençlik çağlarının geçtiği Ege bölgesindeki Aydın ilinin Söke, Nazilli ve KuĢadası ilçeleri ile Burunköy adlı köyünü ele almıĢtır. Daha sonraki eserlerinde ise mekân olarak, lise eğitimini tamamladığı Ġzmir ile üniversite yıllarının Ġstanbul‟u dikkat çekmektedir. Ġstanbul‟un Samatya, Yenikapı semtleri ve Beyoğlu ilçesini; Ġzmir‟in Bayraklı, Çiğli, KarĢıyaka ve Konak gibi ilçelerini ve Alsancak gibi semti ile Yamanlar mahallesini gerek asıl gerekse yan mekân olarak hikâyelerinde kullanmıĢtır. Ġncelediğimiz hikâyelerin bir kısmında olayların mekânları orman, dağ, uçurum, tepe, bayır, ova, vadi; nehir, dere, göl; yarıntı, çukur, kesik, bataklık; bağ bahçe, zeytinlik, fidanlık, tarla, bostan, çiftlik; dalyan, deniz, boğaz, körfez, sahil, liman, plaj; park, kamp alanı; Ģehir, kasaba ve köy; tren garı, hangar; okul, üniversite, sinema, tiyatro, hipodrom; meydan, cadde, sokak; cami, yatır, türbe ve mezar gibi açık mekânlardır. Gecekondu evi, apartman dairesi ve villa gibi ailelerin yaĢadığı konutlar; han, otel, kahvehane, gazino, disko, meyhane ve tiyatro gibi turizm tesisleri ve eğlence mekânları; dükkân, yazıhane, mağaza, banka, atölye, fabrika ve taĢ kömürü ocağı gibi iĢyerleri; hükümet konağı, adliye, postane, hastane, dispanser, karakol ve cezaevi kamu kurumları, incelediğimiz hikâyelerde tespit ettiğimiz diğer mekânlardır. Vapur, sandal, kayık, otomobil, kamyon, traktör ve tren gibi taĢıtlara da mekân görevi verilmiĢtir.

Yazarımızın göç temalı hikâyelerinde gecekondular ve buna bağlı olarak da gecekondu mahallelerindeki yaĢam anlatılmıĢtır.