Abstract:
Bu araştırmada, İstanbul ili Küçükçekmece ilçesinde çalışan lise
öğretmenlerinin çok kültürlü yeterlik algı düzeylerinin belirlenmesi ve
çok kültürlü yeterlik algı düzeylerinin cinsiyet, kıdem, öğrenim düzeyi ve
mesleki branş değişkenlerine göre incelenmesi amaçlanmıştır. Araştırma
genel tarama modellerinden kesit alma modelinde yürütülmüştür.
Araştırmanın çalışma evreni ve örneklemi, 2013-2014 eğitim-öğretim
yılında İstanbul ili Küçükçekmece ilçesindeki resmi liselerde görev
yapan öğretmenlerden oluşmuştur. 163’ü (%60,1) kadın, 108’i (%39,9)
erkektir. Araştırmaya, toplam 271 lise öğretmeni katılmıştır. Araştırma
örnekleminde bulunan 9 lisede görev yapan öğretmenlerin araştırma
verileri, Başbay ve Kağnıcı (2011) tarafından geliştirilen “Çok Kültürlü
Yeterlik Algıları Ölçeği” ile toplanmıştır. Elde edilen veriler, betimsel
istatistik teknikleri ve çok değişkenli ANOVA ile çözümlenmiştir.
Araştırmaya katılanların 163’ü kadın (%60,1), 108’i erkektir (%39,9). 210
(%77,5) kişi lisans 61 kişi ise yüksek lisans (%22,5) mezunudur. Mesleki
kıdeme bakıldığında ise 1-5 yıl süreyle çalışmış olanlar 56 kişi (%20,
7), 9-10 yıl süreyle çalışanlar 46 kişi (%17,0), 11-15 yıl süre çalışanlar
67 kişi (%24,7), 16-20 yıl süre ile çalışanlar 60 kişi (%22,1), 21-25 yıl
süreyle çalışanlar 21 kişi (%7,7), 26 yıl ve üstünde çalışanlar ise 21 kişi
(%7,7)’dir. Lise öğretmenlerinin çok kültürlü eğitimle ilgili farkındalık,
bilgi ve beceri düzeyleri incelenmiştir. Bu probleme yanıt bulmak
amacıyla, öğretmenlerin ÇYAÖ’nün alt boyutlarından aldıkları puanların
aritmetik ortalama ve standart sapma değerleri incelenmiştir. Elde edilen
sonuçlar, tablo 2’de verilmiştir.
1
İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
2
İstanbul Aydın Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü
Ortaöğretim Öğretmenlerinin Kültürel Farklılıklara Yönelik Bakış Açılarının Çeşitli
Demografik Değişkenlere Göre İncelenmesi
144
Tüm olguların farkındalık alt boyutu puanı en düşük 33,00, en yüksek
80,00 olmak üzere ortalama (X=65,1956 SS=9,05183) olarak bulunmuştur.
Bu istatistiki bilgiye dayanarak farkındalık boyutunun yüksek olduğu
görülmüştür. Tüm olguların bilgi alt boyutu puanı en düşük 10,00, en yüksek
45,00 olmak üzere ortalama olarak (X=33,7970 SS=6,20210) bulunmuştur.
Bu istatistiki bilgiye dayanarak bilgi alt boyutunun ortalamanın üzerinde
olduğu görülmüştür. Tüm olguların beceri alt boyutu değeri en düşük
puanı 28,00, en yüksek puanı 80,00 olmak üzere ortalama (X=58,6605
SS=10,12162) olarak bulunmuştur. Bu istatistiki bilgilere dayanarak beceri
alt boyutunun ortalamanın üzerinde olduğu görülmüştür. Tüm olgulara
bilgi, beceri ve farkındalık alt boyutuna toplam olarak bakıldığında ise
en düşük 94,00, en yüksek 205,00 olmak üzere ortalama (X=157,6531
SS=22,14459)’dur. Bu istatistiki bilgilere dayanarak toplamda da tüm
olguların ortalamanın üzerinde oldukları görülmüştür.
Lisans eğitimi almış öğretmenlerle yüksek lisans eğitimi almış öğretmenler
arasında farkındalık, bilgi ve beceri alt boyutlarında yüksek lisans yapan
öğretmenlerin lisans eğitimi alan öğretmenlere oranla puan bakımından
daha yüksek puan aldıkları görülmüştür. Ancak lisans ve yüksek lisans
mezunu öğretmenler arasında farkındalık, bilgi beceri ve toplam puan
bakımından istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır
(p>0.05).
Farkındalık boyutu kıdem grupları arasında istatistiki olarak en yüksek
puana sahip olan 6-10 yıl süreyle çalışmış olan kıdem grubudur. En düşük
aritmetik ortalamaya sahip olan grup ise 16-20 yaş kıdem grubudur. Bilgi
boyutu kıdem grupları arasında istatistiki olarak en yüksek puana sahip
olan 6-10 yıl süreyle çalışmış olan kıdem grubudur. En düşük aritmetik
ortalamaya sahip olan grup ise 11-15 yaş süre çalışmış kıdem grubudur,
Beceri boyutu kıdem grupları arasında istatistiki olarak en yüksek puana
sahip olan 26+ yıl süreyle çalışmış olan kıdem grubudur. En düşük
aritmetik ortalamaya sahip olan grup ise 11-15 yaş kıdem grubudur.
Farkındalık, bilgi ve beceri alt boyutlarına toplam olarak bakıldığında tüm
kıdem sure gruplarının ortalamanın üzerinde puanlar aldığı görülmüştür.
Tüm kıdem sure gruplarından istatistiki olarak en yüksek puanı 6-10 yıl
süreyle görev yapmış öğretmen grubu, en düşük puanı ise 11-15 yıl süreli
görev yapmış öğretmen kıdem süre grubu almıştır. Meslekteki kıdem süre
Ümmühan IŞIKLAR, Yrd. Doç. Dr. Samayyeh RADMAND
Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı - 2017 (143-146) 145
grupları arasındaki farkındalık, bilgi, beceri ve toplam puan bakımından
istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık bulunamamıştır (p>0.05).
Bu bilgilere dayanarak farkındalık alt boyutunda tüm mesleki branşların
aritmetik ortalamanın üzerinde puan aldıkları görülmüştür. En yüksek
aritmetik ortalamaya sahip yabancı dil öğretmenleri olurken, en düşük
aritmetik ortalamaya sahip olan branş ise resim-müzik-beden eğitimi
öğretmenleridir. Edebiyat, matematik, yabancı dil ve sözel grup
öğretmenlerinin farkındalık puanları resim, beden eğitimi ve meslek dersi
öğretmenlerine göre anlamlı derecede fazladır (p<0.05). Edebiyat ve sözel
grup öğretmenlerinin beceri puanları matematik, resim, beden eğitimi ve
meslek dersi öğretmenlerine göre anlamlı derecede fazladır. (p<0.01).
Edebiyat, yabancı dil ve sözel grup öğretmenlerinin toplam puanları resim,
beden eğitimi ve meslek dersi öğretmenlerine göre anlamlı derecede
fazladır (p<0.01).
Araştırma sonucunda, lise öğretmenlerinin çok kültürlülükle ilgili
farkındalık düzeylerinin genel olarak yüksek olduğu belirlenmiştir.
Buna karşın, çok kültürlülükle ilgili beceri ve bilgi düzeylerinin ise
genel olarak ortanın üzerinde olduğu tespit edilmiştir. Bununla birlikte,
lise öğretmenlerinin çok kültürlülükle ilgili farkındalık, bilgi ve beceri
alt boyutlarından aldıkları puanlar arasında cinsiyete, kıdeme, öğrenim
durumuna göre anlamlı bir fark olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Mesleki
branşta ise durum farklıdır. Edebiyat matematik, yabancı dil ve sözel grup
öğretmenlerinin farkındalık puanları resim, beden eğitimi ve meslek dersi
öğretmenlerine göre anlamlı derecede fazladır (p<0.05). Edebiyat ve sözel
grup öğretmenlerinin beceri puanları matematik, resim, beden eğitimi ve
meslek dersi öğretmenlerine göre anlamlı derecede fazladır. (p<0.01).
Edebiyat, yabancı dil ve sözel grup öğretmenlerinin toplam puanları resim,
beden eğitimi ve meslek dersi öğretmenlerine göre anlamlı derecede
fazladır