Bir toplumun gelişmişlik düzeyi üretim seviyesi ile doğru orantılıdır. Yani
üreten toplumlar gelişmiş sayılır. Üretimden kastedilen sadece mal, ürün
üretimi değil; kültür, sanat, edebiyat, sağlık, adalet, fikir, proje, eğitim gibi
bir toplumda ihtiyaç duyulan her hizmetin üretimidir. Dünyadaki gelişmiş
toplumlara baktığımızda bu alanların tamamında güçlü olduklarını görürüz.
Bunların içinde adalet en önemlilerindendir.
İyi, kaliteli, nitelikli ürün ve hizmet üretmek ancak yetişmiş, nitelikli
işgücü ile mümkündür. Yeterli bilgi, birikim, donanıma sahip nitelikli
işgücü yetiştirmek de mesleki eğitim kurumları sayesinde gerçekleşir.
Sanayi ile okulun uyum ve amaç birliği sağlayacak eğitimi mesleki eğitim
kurumları vermektedir (Binici ve Arı, 2004, s. 384). Sektörlerin ara eleman
ihtiyacı bu sayede karşılanır. Bu anlamda mesleki eğitim çok önemlidir.
Mesleki eğitim, bireye iş hayatında belirli bir meslek ile ilgili bilgi, beceri
ve iş alışkanlıkları kazandıran ve bireyin yeteneklerini çeşitli yönleriyle
geliştiren eğitimdir (Alkan, Doğan ve Sezgin, 1996, s. 6). Ülkemizde
konuyla ilgili en önemli çalışmalardan biri de mesleki eğitime ciddi katkı
sağlayan, Koç Holding’in başlattığı “Meslek Lisesi Memleket Meselesi”
projesidir. Proje, Vehbi Koç Vakfı, MEB ve Koç Holding işbirliğiyle mesleki
ve teknik eğitimin önemi konusunda farkındalık yaratmak için 2006 yılında
başlatıldı. Hedefler belirlenerek bir strateji dokümanı hazırlandı. Amaç,
Türkiye’deki istihdam sorununa dikkat çekmek ve sektöre uygun yeterli
sayıda ve nitelikte ara eleman yetiştirmek ayrıca okulda verilen teorik
bilgiyle işyerinde verilen uygulamalı eğitimin örtüşmesini sağlamaktır.
Piyasa ve hizmet sektöründeki ara eleman ihtiyacı doğrultusunda
mesleki ve teknik liselerde yeni alanlara gereksinim doğdu. Bunlardan
bazıları, Tapu Kadastro Meslek Liseleri, Sağlık Meslek Liseleri, Adalet
1
Mili Eğitim,
[email protected]
2
İstanbul Aydın Üniversitesi,
[email protected]
Ortaöğretimde Mesleki ve Teknik Eğitim Talebini Etkileyen Etkenler
98
Meslek Liseleridir. 2006 yılına kadar Tapu Kadastro Meslek Liseleri
Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü’ne, Sağlık Meslek Liseleri Sağlık
Bakanlığı’na, Adalet Meslek Liseleri ise Adalet Bakanlığı’na bağlı iken
2006’da tümü Milli Eğitim Bakanlığı’na devredildi ve mesleki ve teknik
eğitim kapsamına alındı. 2006 yılına kadar bu okullardaki eğitim, bağlı
oldukları kurum personeli tarafından verilmekteydi.
Adalet Meslek Liseleri son dönemde sayısı hızla artan mesleki ve teknik
eğitim kurumlarındandır. Adalet hizmetlerinin verimliliği hızlı ve etkin
yargı sistemine bağlıdır. Ülkemizde özellikle de personel yetersizliği
nedeniyle ağır işleyen yargı sistemi düşünülürse şu anda adalet alanı olan
mesleki ve teknik liselerin sayısının hızla artması şaşırtıcı değildir. 2013
yılı itibariyle bünyesinde adalet alanı bulunan meslek lisesi sayısı 54 iken,
bu sayı 2015 Şubat ayı itibariyle 94’e ulaşmıştır.
Adalet alanı, mesleki ve teknik liselerin diğer alanları gibi 4 yıl eğitim
vermekte ve 12. sınıfa gelen öğrenciler haftanın 3 günü (İşletmelerde
Beceri Eğitimi Dersi) adliyelerde görev yapmaktadırlar. Böylece okulda
alınan teorik derslerin (Dosyalama ve Arşivleme, Cumhuriyet Başsavcılığı
Yazı İşleri, Hukuk Mahkemeleri Yazı İşleri, İş ve Ticaret Hukuku, Kamu
Hukuku ve Özel Hukuk, Bilgisayarda Hızlı Klavye Kullanımı, Ticari
Belgeler vb.) yanı sıra, mahkeme kalemleri, cumhuriyet savcılıkları, adalet
komisyonu gibi işletmelerde uygulama yapma imkânı bulmaktadır. Adalet
alanı bulunan bu okullarda Zabıt Kâtipliği ve İnfaz Koruma olmak üzere 2
dal vardır. Öğrenciler 10. Sınıfa geldiklerinde bu dallardan birini seçerek
bu doğrultuda eğitim alırlar.
Adalet alanından mezun olan öğrenciler, seçtikleri dalda meslekte
kazandıkları yetenekler doğrultusunda mahkemeler, hukuk büroları, ceza
infaz kurumları, özel güvenlik şirketleri, sigorta şirketleri, noterler gibi
hukuk sektörünün belli başlı kurumlarında çalışabilmektedirler. Ayrıca
2 yıllık adalet meslek yüksekokullarına da sınavsız geçebilecekleri gibi
üniversite sınavına da girebilirler. Eşme (2007) mesleki ve teknik eğitimin
amacını sanayi, ticaret ve hizmet sektörlerinde istihdam için nitelikli iş gücü
olarak eğitmek ve yetiştirmek, mesleklerin devamı olan yükseköğretim
kurumlarına geçiş için gerekli temel eğitimi vermek olarak belirtmiştir
(Akt. Okay, 2009).
Belgin DÖNMEZ ÖZBARAN, Yrd. Doç. Dr. Somayyeh RADMARD
Eğitim Fakültesi Dergisi, Özel Sayı - 2017 (97-99) 99
Bu çalışmanın amacı, Adalet alanının diğer meslek lisesi alanları arasındaki
yerini ve tercih sebeplerini ortaya koyarak, nitelikli Adalet Meslek Lisesi
mezunlarının ülkede ağır işleyen yargı sistemine faydasını göz önüne
sermek ve değişen meslek lisesi algısına dikkat çekmektir. Araştırmanın
tarama türü Nicel bir çalışmadır. Çalışmada araştırma evreni olan İstanbul
ili kapsamında “Ortaöğretimde Mesleki ve Teknik Eğitim Talebini
Etkileyen Etkenler”in incelenmesi amaçlanmaktadır.