POLİTİK PSİKOLOJİK BİR İNCELEME: IRAK ÖZELİNDE DEAŞ ÖRNEĞİ

Abstract

Bu çalışma, Irak’ın devletleşme sürecini politik psikolojik açıdan incelerken, benzer psiko-politik davranışların bölgedeki terörist oluşumları nasıl etkilediğini de incelemeyi amaçlamaktadır. Terörün günümüze kadar genel olarak sosyolojik, ekonomik etkileri çok incelenmiştir. Ancak literatürde herhangi bir radikal sözde din temelli bir örgütün politik psikolojik incelemesi azdır. Dolayısıyla bu tezin amacı DEAŞ’ı ortaya çıkışını ve varoluşunu psiko-politik argümanlar üzerinden açıklamaktır. Osmanlı Devleti’nde Irak’ı oluşturan vilayetlerin yapısı ve İngilizlerin bu bölgeyi işgali ile başlayan tarihi süreçten, DEAŞ’ın bir devlet ilanıyla ortaya çıkması ve yayılmasına kadar olan süreç tezin kapsamını oluşturmaktadır. Tezde üç bölüm üzerinden ele alınırken terörizm kavramı, politik psikoloji kuramı ve Irak’ın devlet olarak varoluş süreci ayrı bölümler şeklinde incelenirken, temelde bu konuların birbirleri ile olan ilişkilerden yola çıkarak DAEŞ’in örgütlenişini gerekçelere dayandırarak açıklamaktadır. Birinci bölümde, terör ve terörist faaliyetlerin kavramsal açıklamaları ve teröre neden olan durumlar ele alınmakta ve politik psikoloji alanına giriş yapılmaktadır. Çatışmanın ve terörün politik psikolojik argümanları başlıklar altında ele alınmıştır. İkinci bölümde ise Irak’ın devletleşme süreci zayıf devlet ulus-devlet, ulus-kimlik kavramları üzerinden açıklanmakta ve önemli siyasi gelişmeler üzerinde durulmaktadır. Üçüncü bölümde, incelenen tarihi süreç ve politik psikolojiye girişin ardından, artık DEAŞ’ın kurulma süreci ve hızla yayılması, yabancı savaşçılar durumu incelenmektedir. Çalışmanın ortaya koyduğu hipotezler, cevap aranan sorular ve temel söylemleri açısından bakıldığında, Irak’ın nasıl bir devletleşme deneyimi yaşadığı, hangi etnik ve dini yapıların toplumun şekillenmesinde rol oynadığı, bireylerin nasıl terörize olduğu ve netice olarak kısa zamanda büyük toprak parçalarına ve sayıları yüzbinlerle ifade edilen adeta devlet gibi hareket eden konvansiyonel bir orduya sahip DEAŞ gibi bir örgütün nasıl ortaya çıktığı sorgulanmaktadır. Metodolojik çalışma yapılırken, Irak tarihi konulu ve Politik Psikoloji alanında öne çıkan temel kaynaklara başvurulmuştur. Oxford Üniversitesi Politik psikoloji merkezinde yayınlanan kitap, makale ve aylık sayılardaki aynı zamanda DEAŞ konulu kaynaklara sıklıkla atıfta bulunulmuştur. Literatür çalışması yapılırken, Türkçe kaynaklarla birlikte, İngilizce dillerinde de literatür taraması yapılmış ve Arapça kaynaklara da başvurulmuştur. Akademik çalışmaların yanında yakın geçmişte ortaya çıkan ve sosyal medya ile görsel araçları etkin kullanan bir örgüt söz konusu olduğundan basında çıkan haberler, görüş yazıları ve makaleler de bu çalışmanın oluşturulmasında başvurulan kaynaklar olmuştur. Çalışmanın ortaya çıkmasında emeği geçen ailem, arkadaşlarım ve hocalarıma şükranlarımı sunarım