OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN FEN VE MATEMATİK ÖĞRETİMİ ETKİNLİKLERİNDE BİLİMSEL SÜREÇ BECERİLERİNİ KULLANMA DURUMLARININ BİLİMİN DOĞASI ANLAYIŞLARI AÇISINDAN İNCELENMESİ

Abstract

Bilgi teknolojisi çağında bilgiye hızlıca ulaşılıyor olması, eğitimde bilgiyi ne şekilde kullandığımızı önemli hale getirmektedir. Bireyin erken çocukluk yılları bilgiyi nasıl kazandığı ve nasıl kullanıldığı açısından oldukça kritik bir dönemdir. Bu yüzden okul öncesi eğitimde bilimi anlamlandırmak ve bilgiyi kullanabilmek için çocuklara temel bilimsel süreç becerilerini kazandırılması gerekmektedir (Uyanık ve Kandır, 2010). Bunun için öğretmenler eğitim sürecinde temel bilimsel süreç becerilerini kazandırmayı amaçlayan bütünleşik fen ve matematik etkinlikleri uygulanmalıdır. Özellikle son yıllarda ortak kazanım alanlarının bilgiyi işleme ve çeşitli çözüm yolları üretmede daha işlevsel olduğu ve aynı zamanda öğretmenlerin bütünleştirilmiş etkinliklerle bilimsel süreç becerilerini kazandırmada daha etkili sonuçlar elde ettiğinin görülmüş olması oldukça dikkat çekicidir (Çam, 2013). Bu yüzden öğretmenlerin hazırladıkları öğretim etkinliklerinde bilimsel süreç becerilerini kazandırmak için mevcut bilgi birikimlerini sürece dahil edebilmeleri gerekmektedir. Bu araştırmanın temel amacı; okul öncesi öğretmenlerin bütünleştirilmiş fen ve matematik etkinliklerinde bilimsel süreç becerilerini bilimin doğası açısından ders planlarına dahil edip etmediklerini incelemektir. Araştırmanın ikincil amacı ise öğretmenlerin bilimsel süreç becerilerinin kazandırılmasına ilişkin görüşlerinin neler olduğunu belirleyerek hazırladıkları bütünleştirilmiş fen ve matematik etkinlikleriyle tutarlı olup olmadığını incelemektir. Araştırmanın veri analizinde nitel ve nicel analiz teknikleri kullanılmıştır. Araştırmanın katılımcı grubunu 2020-2021 eğitim öğretim yılında görev yapan İstanbul il Milli Eğitim Bakanlığı (MEB)’na bağlı resmi okul öncesi eğitim kurumlarında çalışmakta olan 30 okul öncesi öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmaya katılan okul öncesi öğretmenlerinin bilimin doğası anlayışlarını belirlemek amacıyla Sampson ve Clark (2006) tarafından geliştirilen ve Çetin, Erduran, ve Kaya (2010) tarafından Türkçeye uyarlanan Argümantasyon Açısından Bilimin Doğası (AABD) testi uygulanmıştır. AABD testi sonuçlarına göre amaçlı maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemi ile alt örneklemi temsil eden düşük-BDD (Bilimin Doğası Düzeyi), orta-BDD ve yüksek-BDD olacak şekilde birer öğretmen belirlenmiştir. Ardından öğretmenlerden bütünleştirilmiş fen ve matematik etkinliği hazırlamaları istenmiş ve sonrasında Loughran, Mulhall ve Berry (2004) tarafından geliştirilen CoRe metodolojisi (Content Representations - İçerik Temsilleri) aracılığıyla ders planı yapılandırma formunu cevaplamaları istenmiştir. Son olarak araştırmacı tarafından geliştirilmiş olan yarı yapılandırılmış görüşme formu ile okul öncesi öğretmenlerinin bilimsel süreç becerilerinin kazandırılmasına yönelik görüşlerini belirlemek üzere görüşme yapılmıştır. Verilerin analiz sürecinde nicel veriler için betimsel analiz, nitel veriler için tümevarımsal içerik analizi yapılmıştır. Araştırma bulgularına göre, alt grupta yer alan öğretmen etkinlik kazanımları açısından yaş grubuna uygun olmayan düzeyde etkinlik hazırladığı ve nitel ölçüt verilerindeki görüşlerinde rasyonel oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Orta ve üst grupta yer alan öğretmenler ise etkinliklerinde yaş grubuna uygun ve bilimsel süreç becerisi açısından daha geniş bakış açısına sahip oldukları sonucuna ulaşılmıştır. Bu xx öğretmenlerin bilimsel süreç becerileri açısından donanımlı, değişime açık ve görüş olarak esnek yaklaşımları tercih ettikleri sonucuna ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda öğretmenlerin eksikliklerinin nedenlerinden yola çıkılarak elde edilen bulgular yoluyla öğretmenlerin eksiklerini iyileştirebilmek için araştırmacılara yönelik öneriler sunulmuş ve araştırma sonuçlanmıştır.