LİSE ÖĞRENCİLERİNDE, ANNE-BABA TUTUMLARI, BENLİK SAYGISI VE PROBLEM ÇÖZME YETERLİLİĞİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ

Abstract

Lise öğrencilerinde, anne-baba tutumları, benlik saygısı ve problem çözme yeterliliği üzerindeki etkilerini çeşitli demografik özelliklerle birlikte anlamak araştırmanın temel amacıdır. 209 erkek ve 210 kız lise öğrencisinin katıldığı araştırmada ilişkisel tarama modeli kullanılmıştır Katılımcılar ebeveynlerinin tutumlarını yüksek düzeyde demokratik, orta düzeyde koruyucu-istekçi, düşük düzeyde de otoriter olarak algılamışlardır. Algılanan demokratik anne-baba tutumunun bireylerin benlik saygısı düzeyleri üzerinde bir etkisinin olmadığı, koruyucu-istekçi ve otoriter anne-baba tutumu algısına sahip katılımcıların ise benlik saygısı algılarının yüksek çıktığı görülmüştür. Katılımcıların algıladıkları demokratik anne-baba tutum düzeyi arttıkça problem çözme becerilerinin düştüğü, koruyucu-istekçi ve otoriter anne-baba tutum düzeyleri arttıkça problem çözme becerilerinin de arttığı tespit edilmiştir. Problem çözme yeterliliği ile benlik saygısı düzeyi arasında bir ilişki saptanamamıştır. Cinsiyet, yaş, okunulan sınıf, çocuk sayısı, kardeşler arasındaki sıralama, ailedeki yaşayan kişi sayısı, Anne-baba ile birlikte büyüyüp, büyümeme, annenin ve babanın çalışma durumu faktörlerinin anne-baba tutumlarının algılanışı, benlik saygısı düzeyleri ve problem çözme becerileri üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Okul türünün algılanılan koruyucu-istekçi ve demokratik anne-baba tutum düzeyleri, problem çözme becerileri ve benlik saygısı düzeyleri üzerinde etkili olmadığı görülmüştür. Anadolu lisesinde eğitim görenlerin algıladıkları otoriter anne-baba tutum düzeylerinin fen lisesi katılımcılarına oranla daha yüksek olduğu saptanmıştır. Annesi lise, üniversite, yüksek lisans ve üzeri eğitim düzeyine sahip olanların algıladıkları demokratik anne-baba tutum düzeyleri annesi ortaokul eğitim düzeyine sahip olanlara kıyasla daha yüksek olduğu bulunmuştur. Annesi yüksek lisans ve üzeri eğitim düzeyine sahip olanların algıladıkları otoriter anne baba tutum düzeyleri annesi ilkokul eğitim düzeyine sahip olanlara kıyasa daha düşük bulunmuştur. Annesi yüksek lisans ve üzeri eğitim düzeyine sahip olanların problem çözme becerileri annesi ortaokul eğitim düzeyine sahip olanlara kıyasla daha düşük çıkmıştır. Algılanılan koruyucu-istekçi anne baba tutumları ve benlik saygısı düzeylerinin annelerin eğitim düzeyine göre farklılaşmadığı bulunmuştur. Babası üniversite eğitim düzeyine sahip olanların algıladıkları demokratik anne baba tutum düzeylerinin babası ilkokul eğitim düzeyine sahip olanlara kıyasla daha yüksek bulunmuştur. Babası üniversite eğitim düzeyine sahip olanların problem çözme becerileri annesi ilkokul eğitim düzeyine sahip olanlara kıyasa daha düşük çıkmıştır. Algılanılan koruyucu-istekçi anne baba tutumları, otoriter anne baba tutumları ve benlik saygısı düzeyleri babalarının eğitim düzeyine göre farklılık göstermediği sonucuna ulaşılmıştır. Ailesinin ekonomik düzeyi çok iyi olanların algıladıkları otoriter anne baba tutum düzeyleri ailesinin ekonomik düzeyi orta olanlara oranla x daha yüksek bulunmuştur. Düşük gelir düzeyine sahip olanların benlik saygısı düzeyleri orta ve yüksek gelir düzeyine sahip olanlara kıyasla daha yüksek olduğu ortaya konmuştur. Katılımcıların algıladıkları koruyucu-istekçi anne baba tutumları, demokratik anne baba tutumları ve problem çözme becerilerinin ailelerinin ekonomik duruma göre farklılaşmadığı ortaya konulmuştur.