Abstract:
Türkiye‟nin AB ile 1964 yılında imzaladığı Ankara AnlaĢması ile baĢlayan serüveni, günümüze kadar çalkantılı geçmiĢtir. Hatta yeni kararla iliĢkiler askıya alınmıĢtır. Aday ülke konumunda olan Türkiye açısından 54 yıllık bekleyiĢin dikkat çekici dönüm noktalarından birisi ise GB‟ne katılmasıdır. Türkiye bu yönüyle birliğin üye olmadan iktisadi bütünleĢmesine dâhil olan ve iktisadi kararlarında AB‟yi dikkate alması gereken tek ülkedir. 1996 yılında dâhil olduğu GB katılımının ardından, 2005 yılında baĢlayan müzakerelere baĢlama kararı ile hızlanan sürecin Türkiye ekonomisi üzerinde mutlak etkileri olduğu görülmüĢtür. 1980 yılına kadar kapalı ekonomik modeli uygulayan Türkiye, 24 Ocak kararları ile serbest piyasa ekonomisine hızlı bir geçiĢ yapmıĢtır. Yeterli yapısal önlemler alınmadan baĢlatılan liberalizasyon hareketi sonucunda Türkiye dıĢ piyasalara kendi piysalarını açmıĢ, dünya ile bütünleĢme adımı atmıĢtır. Serbest ekonomi modeline geçen Türkiye‟nin yine serbest ekonomi modeli uygulayan Birlik ile iliĢkilerini ve GB anlaĢmasının ödemeler bilançosuna etkilerini 1980-1996, 1996-2005 ve 2005-2018 dönemleri olarak üç ayrı alt baĢlıkta incelenmiĢtir. 2005 yılında baĢlayan müzakereler sonrası, Türkiye‟nin 2005-2018 döneminde ithalatı ortalama %1095,1 ve ihracatı ortalama %1137,9, artıĢ gösterirken, diğer taraftan dıĢ ticaret açığı %1023,2 ve cari denge açığı ise %3059,5 oranında yükselmiĢtir. Benzer Ģekilde, Türkiye‟ye gelen Doğrudan Yabancı Yatırımların içinde AB‟nin payı %78‟den %62‟ye gerilemiĢtir. Türk Lirası, yabancı para birimlerine karĢı değer kaybetmeye devam etmektedir. Birlik üyesi ülkelerin güçlü para birimleri karĢısında zayıf TL ise ticari politikalar ile döviz kuru politikalarının uyumsuzluğunu göstermesi bakımından ayrıca dikkat çekmiĢtir. Sonuç olarak, GB anlaĢmasının ve 2005 yılında baĢlayan müzakerelerinin Türkiye ödemeler bilançosu üzerinde olumludan daha çok olumsuz etkileri olduğu görülmüĢtür. Türkiye‟nin bu durumdan çıkabilmesi ve AB üyeliği ile GB anlaĢmasından doğan haklarını avantaja çevirmesi gerekmektedir. Bunu da gerçekleĢtirmek için üretime dayalı bir ekonomik modele geçilmesinde fayda olduğu görülmektedir.
