Abstract:
İnsanlığın üzerinde yaşadığı, duyu organlarımızla algılayabildiğimiz ve gerçek bir dünya olan doğadan edinilen bilgilerin yorumlanıp anlama kavuşması, ancak saymacalardan oluşan ve tamamen yapay bir dünya olan dil ile mümkündür. İnsanoğlu zaman içerisinde, dilin bu araç işlevinin yanında estetik yönünü de keşfetmiştir. Yazarlar, dilin estetik temsilcileri olarak kaleme aldıkları eserlerle okurlarına ulaşmışlardır. Dilin bu özelliği, yazarları yalnızca okurlarına ulaştırmamış, aynı zamanda dilbilgisel olarak incelenmeye müsait bir alan oluşturmuş ve yaratıcısının üslup özellikleri bakımından ipuçları barındırmıştır. Bu düşünceden hareketle ortaya çıkan bu çalışma, Aka Gündüz’ün cumhuriyetin ilanından önce kaleme aldığı Katırcıoğlu adlı eserinin harf aktarımını ve söz dizimi bakımından incelenmesini içermektedir. Çalışma harf aktarımını ve söz dizimi unsurlarının incelenmesini kapsadığı için, yazarın diğer eserleri ve dönemi ile karşılaştırılması, eser üzerindeki edebî özellikler, bu çalışmanın dışında tutulmuştur. Buna rağmen ileride yapılacak çalışmalara bir zemin hazırlayacak ve kaynak olacak, eserin üslup özellikleri hakkında yorum yapılabilecek sonuçlara ulaşılmıştır. Bu sonuçlar sayısal veriye dönüştürülerek grafikler aracılığı ile gösterilmiştir. Eserin cümle çözümlemeleri ve kelime grupları incelenirken metnin bağlamı dışına çıkılmamıştır. Arap harfleriyle kaleme alınan eser, çalışmanın ilk bölümünde Latin alfabesine aktarılmıştır. Bu aktarım, eserdeki imlâ ve anlatım özellikleri olduğu gibi muhafaza edilerek gerçekleştirilmiştir. Eserde karşılaşılan anlatım bozuklukları metnin bağlamı dikkate alınarak, söz dizimi çalışması sırasında giderilmiştir ve cümleler metnin bağlamına göre tamamlanmıştır. Gerçekleştirilen aktarımın ardından eserdeki cümleler numaralandırılarak, her cümlenin öge çözümlemesi yapılmış, öge çözümlemelerinin altında kelime grupları tahlil edilmiştir. Çalışmadaki cümle ögelerinin ve kelime gruplarının incelenmesi aşamasında, her unsur tek tek belirtilerek çeşitli kısaltmalarla işaretlenmiştir. Elde edilen sonuçların sağlıklı bir şekilde sayısal veriye dönüştürülebilmesi için metnin bağlamı esas alınarak bazı ayıklamalar yapılmıştır. Bu ayıklamaların yapılmasındaki mecburiyet, sözcüklerin kullanıldığı yere ve anlama göre değişiklik göstermesinden doğmuştur. Yapılan söz dizimi çalışması üzerinden eserin dil dünyası ve sanatçının üslubu hakkında yorum yapılabilmesi için çalışma sayısal verilerle desteklenmiştir. Çalışmanın sonuç kısmında ortaya çıkan sayısal veriye dönüştürülmüş sonuçlar ve grafikler sayesinde çalışma, daha somut bir hâle getirilmiştir.
