TİYATRODA TEKNOLOJİ KULLANIMI ve ROBERT WILSON REJİLERİNDE TEKNOLOJİ

Abstract

Günümüzde pek çok sanatsal yapının Antik Yunan sanatından temellenerek çağdaş bazı değişikliklerle devam ettiriliyor olması, Antik Yunan toplumunun bilincinde belirgin olarak görülen istikrarın ve çözüme yönelik çabaların güncel birçok teknolojik faaliyetle devam ediyor olduğu gözlemlenmektedir. Bu sebeple toplumların gelişimine kaynaklık eden her türlü düşünce ve teknolojik faaliyet, uygarlıkların gelişimi ve kültürel sürdürülebilirlik açısından oldukça önem arz etmektedir. Tiyatro gösterileri de geçmişten günümüze, toplumların gelişimine kaynaklık eden faaliyetler arasında yer almış-almaktadır. Sözlü kültürden oluşan ritüel gösterilerin yazılı metinlere döndüğü Antik Yunan ve Roma dönemlerinde teknolojinin gelişimi ekseninde formlaşan/mekanlaşan tiyatro sanatı, çağlar boyunca oyun/seyir ilişkisi bağlamında biçimsel birçok teknolojik keşifle şekillenerek güncel yapısına ulaşmıştır. Bu durum ile birlikte tiyatro sanatı, eğlendirmenin yanında, değişen dünya, dönüşen toplum/insan yapısıyla paralel olarak kendini sürekli güncelleyen bir yapıyı da oluşturmuştur. Antik Yunan sanatçıları tarafından sahne üzerinde kullanılan ‘’makinalar’’ teknoloji ve tiyatro ilişkisinin başlangıç noktasını oluşturmaktadır. Ancak tiyatronun bir sanat olduğu, yirminci yüzyılın Avangard birçok hareketinin öncülüğünde tartışılmaya başlamasıyla gerçekleşmiştir. Yüzyılın başında önce telgraf, daha sonları telefon, sinema ve video art gibi ortam ve teknolojilerin daha önceki yüzyıllara göre hızlı gelişmesi, tiyatro sanatının teknoloji ve ortamlarla etkileşimini zorunlu kılmıştır. Her yeni çıkan ortam ve teknoloji, tiyatroda metin yazımından sahnelemeye pek çok argümanın dönüşmesine neden olmuştur. Bu dönüşümle beraber sanat ortamında önemli bir tartışmayı beraberinde getirmiştir. Çağdaş sahnelememiz açısından ortam ve teknoloji kullanımları, tiyatroda hangi kavramları nasıl ve niçin dönüştürmüştür? Bu dönüşümlerin tiyatro sanatına etkileri nelerdir? Bu çalışmanın amacı bu iki temel soruya cevap aramaya yönelik olacaktır. Bu iki temel problemin karşılaştırılması amacıyla, teknoloji ve tiyatro ilişkisinin tarihsel süreci eşliğinde, çağdaş sahnelememizin en yenilikçi yönetmenlerinden biri olan Robert Wilson’ın, Einstein on the Beach, The Black Rider ve Threepenny Opera adlı yapımlarındaki teknoloji kullanımlarını hangi amaçlar doğrultusunda yapımlarına dahil ettiğinin detaylı analizi yapılacaktır.