Abstract:
Bu araştırmanın amacı, yüksek lisans öğrenimine devam eden okul öncesi öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik pedagojik alan bilgilerini (PAB) keşfetmektir. Bununla birlikte okul öncesi öğretmenlerinin pedagojik alan bilgileri meslekî deneyime göre de karşılaştırılmıştır. Araştırma 2019-2020 eğitim-öğretim yılı birinci döneminde İstanbul ili Başakşehir, Esenyurt ve Küçükçekmece semtlerinde bulunan devlet anaokullarında görev yapan farklı meslekî deneyimden üç kadın okul öncesi öğretmeninin katılımıyla gerçekleştirilmiştir. Çalışma grubunu oluşturan öğretmenler amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan ölçüt örnekleme yöntemi kullanarak belirlenmiştir. Araştırma, nitel araştırma yöntemi desenlerinden biri olan durum çalışması deseni kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Bu şekilde yüksek lisans öğrenimine devam eden okul öncesi öğretmenlerinin fen öğretimine yönelik pedagojik alan bilgileri incelenmiş ve herhangi bir konuya yönelik pedagojik kavramsallaştırmalarının altında yatan nedenler tespit edilmiştir. Toplamda 12 saat süren veri toplama sürecinde farklı meslekî deneyimlerdeki öğretmenlerin seçtikleri konu alanı özelinde ders planı oluşturmaları, PAB’a yönelik görüşme sorularını cevaplamaları ve oluşturdukları ders planını uygulamaları istenmiştir. Bu şekilde veri çeşitlemesi sağlanmıştır. Katılımcıların öğretim etkinliği ders planı ve PAB görüşme sorularına verdikleri yanıtlar, tümevarımsal içerik analizi yöntemi ile analiz edilmiştir. Veri analizinin son aşamasında, öğretmenlerin sınıf içi öğretimleri gözlem rubriği aracılığıyla değerlendirilmiştir. Elde edilen veriler sonucunda öğretmenlerin ders planı sorularına ve PAB görüşme sorularına verdikleri yanıtlar karşılaştırılmış ve katılımcı grubu oluşturan öğretmenlerin fen öğretimine yönelik pedagojik alan bilgi düzeyleri hakkında bulgulara ulaşılmıştır. Aynı zamanda PAB bileşenleri arasındaki bağlantının ne düzeyde olduğu da tespit edilmiştir. Sonuçlar şu şekildedir:(1) okul öncesi öğretmenleri fen öğretimi konusunda yeterli bilgiye sahip değildir.(2) Fen öğretimine yönelik PAB meslekî deneyime göre değişme eğilimindedir. (3) Meslekî deneyim arttıkça PAB bileşenleri arasındaki bağ artmaktadır.(4) En deneyimli öğretmenin tüm PAB bileşenleri arasında bağ olmasına rağmen PCK bileşenleri arasında kuvvetli bir etkileşim yoktur. Sınıf içi gözlemler bağlamında değerlendirildiğinde; deneyim arttıkça öğretmenlerin daha öğretmen merkezli öğretim stratejileri kullandıkları ortaya çıkmıştır. Meslekî deneyimi az olan okul öncesi öğretmenlerinin ise çocuk merkezli yaklaşımları kullanma eğiliminde oldukları tespit edilmiştir. Ulaşılan bu sonuçlar, teori temelli olarak tartışılmıştır. Son olarak okul öncesinde fen eğitimi literatürüne katkı, okul öncesinde fen öğretiminde niteliğin geliştirilmesi ve fen öğretiminde öğretmen eğitimi temaları bağlamında öneriler verilmiştir.
