KIYI ALANLARINDAKİ SANAYİ VE DEPOLAMA ALANLARINDA KENTSEL YENİLEMEDE KÜLTÜR ENDÜSTRİSİNİN ROLÜ: İSTANBUL HALİÇ ÜZERİNDE BİR İNCELEME

Abstract

Su öğesi ve etrafı tarihin her döneminde toplumlar için önem arz etmiş ve insanlar tarafından yerleşim yeri seçme konusunda talep edilen bir bölge olmuştur. Zengin kültür birikimi taşıyan bu alanlar; teknolojik gelişimler ve insanların ihtiyaçlarının değişmesi ile beraber fiziksel, sosyal ve ekonomik açıdan her dönem kendisini yenilemektedir. 18. Yüzyılda gerçekleşen sanayi devrimi ile beraber sanayi ve depolama alanları kıyı alanlarında yoğun olarak yer almışlardır. Deniz taşımacılığının kolaylığı ve su öğesinin toplumlar arası ilişkide oynadığı olumlu rol bu seçimde etkili olmuştur. Fakat teknolojinin daha da gelişmesi ve Bilişim Teknolojileri dönemine geçiş ile beraber daha büyük ve ileri teknoloji üretim tesisi ihtiyacı ortaya çıkmış ve bu durum kıyı alanlarındaki sanayi-depolama alanlarının önemini kaybetmesine sebep olmuştur. Böylece kültürel değeri yüksek önemli kıyı alanlarında kentsel yenileme ihtiyacı ortaya çıkmıştır ve bu ihtiyaç kentler arası rekabet fırsatını ortaya çıkarmıştır. Tez kapsamında kentsel yenileme kavramı incelenmiş ve uluslararası projeler üzerinden kentsel yenileme kavramına bakış ortaya konulmuştur. Bu çalışmanın akabinde kültürel değeri yüksek ve tarihsel süreç içerisinde sanayi ve depolama alanı olarak kullanılan kıyı alanlarındaki kentsel yenileme projeleri ele alınmıştır. Gerçekleştirilen çalışmalarda kültür endüstrisinin kentsel yenileme çalışmalarındaki tetikleyici rolü ortaya konulmuştur. Bu araştırmalar neticesinde çalışma alanı olarak belirlenen İstanbul kentinin Haliç suyolu bölgesi ve arka alanındaki kentsel yenileme potansiyeli değerlendirilmiştir. Yapılan literatür çalışmaları neticesinde Haliç suyolunda ve arka alanındaki kültür mirası incelenmiş ve kentsel yenilemeye konu olmamış fakat olası kentsel yenilemede tetikleyici rolü olacağı düşünülen yapılar irdelenmiştir. Yapılan bu çalışmalar neticesinde; Haliç suyolu ve arka alanındaki endüstri mirası için yapılan kentsel yenileme çalışmalarının yapı ölçeğinde kaldığını ve bu alanın tamamını ele alan bir çalışma yapılmadığı gözlemlenmiştir. Bölgenin kentsel yenileme potansiyelinin yüksek olduğu ve olası kentsel yenileme çalışmasında dönüşümü tetikleyeceği öngörülen Unkapanı Un Fabrikası, Kasımpaşa Un Farikası, Tersanei Âmire ve Azapkapı Perşembe Pazarı bölgesinin kültürel kimlikleri ortaya konulmuştur.