ERGENLERDE SOMATİK BELİRTİLERİN, GÖZLERDEN ZİHİN OKUMA BECERİSİ VE RUHSAL VE DAVRANIŞSAL SORUNLAR İLE İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Amaç: Bu araştırmanın amacı, 14-17 yaşlarındaki lise öğrencilerinde ortaya çıkan somatik belirtilerin, gözlerden zihin okuma becerisi ve ruhsal ve davranışsal sorunlar ile ilişkisinin incelenmesidir. Yöntem: Araştırmanın örneklemi, İstanbul'da bulunan toplam 5 ortaöğretim kurumunda tüm kademelerde eğitim alan 600 öğrenciden oluşmaktadır. 39 katılımcıdan sağlıklı veri toplanamamıştır. Sağlıklı veri alınmış 561 katılımcının 324’ü (%57,7) kız, 237’si ise (%42,2) erkektir. Araştırmanın verileri, sosyo-demografik bilgi formu, Güçler ve Güçlükler Anketi Çocuk Formu (GGA-ÇF), DSM-V Düzey II Bedensel Belirtiler Ölçeği Çocuk Formu ve Gözlerden Zihin Okuma Testi Çocuk Formu (GZOT-ÇF) kullanılarak toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, frekans, standart sapma, maksimum ve minimum yüzde gibi betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır. Değişkenlerin ilişkisi korelasyon testleri ile incelenmiştir. Oluşturulan tahmin modeli çoklu doğrusal regresyon analizi ile test edilmiştir. Ardından hiyerarşik regresyon analizi uygulanmıştır. Bağımsız gruplar arası fark testlerini ölçmek amacıyla t-test kullanılmıştır. İstatistiksel analizden önce ise kullanılan ölçeklerin güvenilirlik testleri yapılmıştır. Bulgular: Araştırmadaki GGA-ÇF ile somatik belirti ölçeği puanları arasında güçlü bir pozitif korelasyon ilişkisi bulunmuştur. GZOT-ÇF ile somatik belirti ölçek puanları arasında ise anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Somatik semptomların, GGA-ÇF ölçeğinin alt boyutlarından, DEHB ve akran ilişki sorunları ile zayıf düzeyde anlamlı pozitif korelasyon ilişkisi bulunmuştır. Duygusal sorun alt boyutu puanlarındaki artış, somatik belirti puanında da aynı zamanda artışa neden olmaktadır ve bu nedenle öğrencilerin duygusal sorunlarının, somatik semptomları anlamlı derecede yordayabildiği sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte, bir diğer alt boyut olan davranım sorunları puanlarındaki artış ile somatik semptom puanlarının da arttığı görülmektedir. Somatik semptom puanları, cinsiyet açısından incelendiğinde ise, kızların aldığı toplam puanlar, erkeklere oranla daha yüksek bulunmuştur. Çalışmadaki yaş faktörü incelendiğinde, öğrencilerin yaşlarındaki bir yıllık artış ile somatik belirti düzeyinin de artış gösterdiği saptanmıştır. Zihin kuramı puanlarına bakıldığında ise, kız ve erkek katılımcılar arasında anlamlı bir fark bulunamamıştır. Sonuç: Ergenlerde görülen duygusal ve davranışsal sorunların somatik semptom düzeylerini öngördüğü anlaşılmıştır. Somatizasyon bozukluğu tedavisinde duygusal ve davranışsal sorunlara odaklı psikoterapötik müdahaleler başarıyı arttırabilir. Somatizasyon ile gözlerden zihin okuma becerileri arasındaki ilişkinin daha detaylı anlaşılması için ileri seviyede araştırmalar yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.