Özet:
Amaç: Bu araştırmanın amacı, 14-17 yaşlarındaki lise öğrencilerinde ortaya çıkan
somatik belirtilerin, gözlerden zihin okuma becerisi ve ruhsal ve davranışsal sorunlar ile
ilişkisinin incelenmesidir.
Yöntem: Araştırmanın örneklemi, İstanbul'da bulunan toplam 5 ortaöğretim kurumunda
tüm kademelerde eğitim alan 600 öğrenciden oluşmaktadır. 39 katılımcıdan sağlıklı veri
toplanamamıştır. Sağlıklı veri alınmış 561 katılımcının 324’ü (%57,7) kız, 237’si ise
(%42,2) erkektir. Araştırmanın verileri, sosyo-demografik bilgi formu, Güçler ve
Güçlükler Anketi Çocuk Formu (GGA-ÇF), DSM-V Düzey II Bedensel Belirtiler Ölçeği
Çocuk Formu ve Gözlerden Zihin Okuma Testi Çocuk Formu (GZOT-ÇF) kullanılarak
toplanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde aritmetik ortalama, frekans, standart sapma,
maksimum ve minimum yüzde gibi betimsel istatistiklerden yararlanılmıştır.
Değişkenlerin ilişkisi korelasyon testleri ile incelenmiştir. Oluşturulan tahmin modeli
çoklu doğrusal regresyon analizi ile test edilmiştir. Ardından hiyerarşik regresyon analizi
uygulanmıştır. Bağımsız gruplar arası fark testlerini ölçmek amacıyla t-test
kullanılmıştır. İstatistiksel analizden önce ise kullanılan ölçeklerin güvenilirlik testleri
yapılmıştır.
Bulgular: Araştırmadaki GGA-ÇF ile somatik belirti ölçeği puanları arasında güçlü bir
pozitif korelasyon ilişkisi bulunmuştur. GZOT-ÇF ile somatik belirti ölçek puanları
arasında ise anlamlı bir ilişki saptanmamıştır. Somatik semptomların, GGA-ÇF ölçeğinin
alt boyutlarından, DEHB ve akran ilişki sorunları ile zayıf düzeyde anlamlı pozitif
korelasyon ilişkisi bulunmuştır. Duygusal sorun alt boyutu puanlarındaki artış, somatik
belirti puanında da aynı zamanda artışa neden olmaktadır ve bu nedenle öğrencilerin
duygusal sorunlarının, somatik semptomları anlamlı derecede yordayabildiği sonucuna
ulaşılmıştır. Bununla birlikte, bir diğer alt boyut olan davranım sorunları puanlarındaki
artış ile somatik semptom puanlarının da arttığı görülmektedir. Somatik semptom
puanları, cinsiyet açısından incelendiğinde ise, kızların aldığı toplam puanlar, erkeklere
oranla daha yüksek bulunmuştur. Çalışmadaki yaş faktörü incelendiğinde, öğrencilerin
yaşlarındaki bir yıllık artış ile somatik belirti düzeyinin de artış gösterdiği saptanmıştır.
Zihin kuramı puanlarına bakıldığında ise, kız ve erkek katılımcılar arasında anlamlı bir
fark bulunamamıştır.
Sonuç: Ergenlerde görülen duygusal ve davranışsal sorunların somatik semptom
düzeylerini öngördüğü anlaşılmıştır. Somatizasyon bozukluğu tedavisinde duygusal ve
davranışsal sorunlara odaklı psikoterapötik müdahaleler başarıyı arttırabilir.
Somatizasyon ile gözlerden zihin okuma becerileri arasındaki ilişkinin daha detaylı
anlaşılması için ileri seviyede araştırmalar yapılması gerektiği sonucuna varılmıştır.
