PLASTİK GERİ DÖNÜŞÜM SEKTÖRÜNDE KULLANILAN MAKİNELERDE KARŞILAŞILAN RİSKLERİN İNCELENMESİ

Abstract

Dünyamızda Endüstrinin gelişmesiyle birlikte var olan hammaddelerin, her çeşit metal ile kömür madeni ve ham petrol türevleri ve Polimerlerin (termoplastik, termoset, elastomer) kullanım alanları çoğalmıştır. Ayrıca bu hammaddelerin birbirlerinin muadili olması, makine sektöründe üretilen endüstriyel makineler sayesinde mümkün hale gelmiştir. Ülkemizde plastiklerin kullanım alanlarına bakıldığında, Otomotiv, İnşaat, Tarım, Temizlik ve kozmetik, Sağlık gibi geniş bir yelpaze görülmektedir. Bu tür malzemelerin çevreye genel olarak “olumsuz” olarak kabul edilen etkilerini kontrol altında tutulabilmesi amacıyla, yasa koyucu tarafından bazı yasal zorunluklar (4/3/1991 20814 sayılı “Katı Atık Kontrolü Yönetmeliği”; 14/3/2005 25755 sayılı “Tehlikeli Atıkların Kontrolü Yönetmeliği” ve 5/7/2008 26927 sayılı “Atık Yönetimi Genel Esasları İlgili Yönetmelik” ) getirilmiştir. Ayrıca 2/4/2015 29314 sayılı “Atık Yönetim Yönetmeliği” bu yönetmeliklerin yerini almıştır. Son olarak 27/12/2017 “Ambalaj Atıkları Yönetmeliği” getirilmiştir. Ayrıca 9/8/1983 tarihli 2872 sayılı çevre kanunun bazı maddeleri de 9/11/2018 tarihli 7153 sayılı kanunla değiştirilmiştir. Bu gelişmeler çerçevesinde “Geri Dönüşüm sektörü” olumlu etkilenmiş ve bu konuda yeni sorumluluklar üstlenmiş olmaktadır. Bu maddelerin içeriğinde bakıldığında, Ambalaj ve diğer ürünlerde depozito sisteminin 2021’e kadar kurulması zorunluluğu getirilmiştir. Ayrıca Avrupa parlamentosu 2021 yılına kadar tek kullanımlık plastik olan çatal, kaşık ve vb gibi ürünlere yasaklama getireceğini duyurmuştur. Bu yasal zorunluluklar beraberinde Plastik Geri Dönüşüm sektörünün gelişmesinde, lokomotif işlevi görmüştür. Plastik geri dönüşüm işi yapan işyerinde değişik kapasitelerde makine sistemleri mevcuttur. Makinenin olduğu yerde her zaman tehlike mevcuttur ama bunu yok etmek ya da minimize etmek elimizdedir. Bu çalışmadaki amaç küçük ve orta boy Plastik Geri Dönüşüm işi yapan işyerlerinde kullanılan (Plastik kırma, Extruder, Yıkama Havuzu, Agromel, Plastik kablo soyucuları, Plastik sıkma makinesi, Malzeme Taşıyıcı Bantlar vb.) makinelerde kullanım sırasında tehlikelerin araştırılmasıdır. Ayrıca makinelerde tespit edilen tehlikelerin hem makineyi imalatı yapan firma, hem de makinayı kullanan firmaya çözüm ve öneri sunulmasıdır. Bu çalışmada tehlike tespitini; Makine risk değerlendirmesi, PHA ve FMEA, risk analizi metotlarıyla birbiriyle karşılaştırmalı olarak yapılmıştır. Tespit edilen riskler; Tasarım ve güvenlikte ilgili Makine emniyeti Yönetmeliği 2006/42/ AT ve Kullanımla ilgili İş Ekipmanlarının Kullanımında Sağlık ve Güvenlik Şartları yönetmeliği, 2006 /42 /EC Direktifi (2009 Aralık ), Emniyet standardı TS EN 12100:2010, Elektriksel tedbirlerle ilgili TS EN 13849, kapsamında risk analizleri yapılmıştır. Plastik kırma makinelerinin plastik geri dönüşüm işi yapan işletmelerde en tehlikeli makine olduğu gözlenmiştir. Var olan kazalarda uzuv kayıpları ve ölümlü kaza sonuçlarının doğabileceği ve nasıl önlemler alınması noktasında, örneklerle çözüm önerileri sunulmuştur.