Özet:
Türkiye‟nin AB ile 1964 yılında imzaladığı Ankara AnlaĢması ile baĢlayan
serüveni, günümüze kadar çalkantılı geçmiĢtir. Hatta yeni kararla iliĢkiler askıya
alınmıĢtır. Aday ülke konumunda olan Türkiye açısından 54 yıllık bekleyiĢin
dikkat çekici dönüm noktalarından birisi ise GB‟ne katılmasıdır. Türkiye bu
yönüyle birliğin üye olmadan iktisadi bütünleĢmesine dâhil olan ve iktisadi
kararlarında AB‟yi dikkate alması gereken tek ülkedir. 1996 yılında dâhil
olduğu GB katılımının ardından, 2005 yılında baĢlayan müzakerelere baĢlama
kararı ile hızlanan sürecin Türkiye ekonomisi üzerinde mutlak etkileri olduğu
görülmüĢtür. 1980 yılına kadar kapalı ekonomik modeli uygulayan Türkiye, 24
Ocak kararları ile serbest piyasa ekonomisine hızlı bir geçiĢ yapmıĢtır. Yeterli
yapısal önlemler alınmadan baĢlatılan liberalizasyon hareketi sonucunda
Türkiye dıĢ piyasalara kendi piysalarını açmıĢ, dünya ile bütünleĢme adımı
atmıĢtır. Serbest ekonomi modeline geçen Türkiye‟nin yine serbest ekonomi
modeli uygulayan Birlik ile iliĢkilerini ve GB anlaĢmasının ödemeler
bilançosuna etkilerini 1980-1996, 1996-2005 ve 2005-2018 dönemleri olarak üç
ayrı alt baĢlıkta incelenmiĢtir. 2005 yılında baĢlayan müzakereler sonrası,
Türkiye‟nin 2005-2018 döneminde ithalatı ortalama %1095,1 ve ihracatı
ortalama %1137,9, artıĢ gösterirken, diğer taraftan dıĢ ticaret açığı %1023,2 ve
cari denge açığı ise %3059,5 oranında yükselmiĢtir. Benzer Ģekilde, Türkiye‟ye
gelen Doğrudan Yabancı Yatırımların içinde AB‟nin payı %78‟den %62‟ye
gerilemiĢtir. Türk Lirası, yabancı para birimlerine karĢı değer kaybetmeye
devam etmektedir. Birlik üyesi ülkelerin güçlü para birimleri karĢısında zayıf
TL ise ticari politikalar ile döviz kuru politikalarının uyumsuzluğunu göstermesi
bakımından ayrıca dikkat çekmiĢtir. Sonuç olarak, GB anlaĢmasının ve 2005
yılında baĢlayan müzakerelerinin Türkiye ödemeler bilançosu üzerinde
olumludan daha çok olumsuz etkileri olduğu görülmüĢtür. Türkiye‟nin bu
durumdan çıkabilmesi ve AB üyeliği ile GB anlaĢmasından doğan haklarını
avantaja çevirmesi gerekmektedir. Bunu da gerçekleĢtirmek için üretime dayalı
bir ekonomik modele geçilmesinde fayda olduğu görülmektedir.
