Özet:
“Sâmiha Ayverdi‟nin Hikâye ve Romanlarında Kadın Kahramanlar” adlı bu tezde,
Aşk Budur romanının ardından birer yıl arayla yayımladığı Batmayan Gün, Ateş
Ağacı, Yaşayan Ölü, İnsan ve Şeytan, Son Menzil, Yolcu Nereye Gidiyorsun,
Mesihpaşa İmamı adlı romanları ve Mâbette Bir Gece adlı hikâye kitabında yer alan
kadın kahramanlar kronolojik bir sıra takip edilerek beş bölüm hâlinde incelenmiştir.
Birinci bölüm olan “Sâmiha Ayverdi‟nin Hikâye ve Romanlarında Önceden
Psikolojik/Tasavvufî Eğitim Aldığı Anlaşılan Kadınlar”da kurgunun seyri içinde
daha evvel bir yaşam biçimi olarak tasavvufu benimsemiş, aşkın ekseninde olgun ve
oldurucu bir ruh olan kadınlar ele alındı. İkinci bölüm olan “Sâmiha Ayverdi‟nin
Hikâye ve Romanlarının Aktüel Zamanında Psikolojik ve Tasavvufî Eğitim Alan
Kadınlar” da romanın aktüel zamanında bir mürşidin/rehberin eşliğinde zamanla
ideal kadına ulaşan kişilere yer verildi. Bu iki bölümde de amaç; Türk kültür ve
ahlakını benimseyen, bir yaşam şekli olarak ifadesini insanda bulan tasavvufun
ekseninde rol model kadınların örnek yaşamlarını, karakterlerini ortaya
koyabilmekti. İkinci bölümün birinci bölümden farkına gelirsek ikinci bölümde
kadın kahramanlarımızın iç tekâmülünü besleyen, geliştiren kişilerin bir diğer
ifadeyle mürşitlerin romanda bizzat yer alıp okuyucunun gözü önünde âdeta okuyucu
da eğiterek irşat etmesiydi. “Medeni Durumlarına Göre Kadınlar” üçüncü bölümü
oluşturmaktaydı. Bu bölüm üç alt başlıkta da ele alındı: Evli, Bekâr ve Dul Kadınlar.
Medeni durumlarına göre kadınlarda, kadınların hayata bakışlarından, evliyse aile
içindeki rolü, eşine ve çocuklarına yaklaşımı, çocukların terbiyesi; bekâr ya da dul
bir kadınsa ne şekilde yaşadığı, hayata nasıl baktığı anlatılmıştır. Dördüncü bölüm
olan “Sanatkâr Kadınlar” bölümünde ise sanatla hemhal olan kadınların sanatçı
kişilikleri ortaya konulmuştur ve son bölüm olan “Çalışan Kadınlar” bölümünde ise
iş hayatında yer alan kadınların meslekleri, mesleklerini icra edişleri ve toplumun
çalışan bir kadına bakışı tespit edilmiştir.