İÇ MİMARLIK VE ÇEVRE TASARIMINDA, GELENEKSEL MİMARİNİN ÇAĞDAŞ YANSIMALARI ''BODRUM KONUTLARI ÜZERİNE GÖSTERGESEL BİR İNCELEME''

Abstract

Bodrum Yarımadasında, yakın geçmiĢte ve günümüzde, inĢa edilmiĢ ve edilmekte olan konutlar da, bazı geleneksel mimari öğelere, iĢlevlerini yitirmiĢ olmalarına rağmen, tasarımcı - mimar tarafından, tasarımlarda yer verildiği sıkça görülmektedir. Bu öğelere tasarımlarda yer verilme nedenleri, araĢtırıldığında ise; söz konusu geleneksel mimari öğelerin, kullanıcı kitleleri tarafından da beğeniyle karĢılandıkları gözlenmektedir. Ancak; geleneksel mimari öğelerin, kullanıcı kitleleri tarafından, „„beğeniliyor olma‟‟ olgusunun ve bu olgunun nedenlerinin, henüz bilimsel yöntemler ile tam olarak açıklanabilmiĢ olmadığı düĢünülmektedir. Bu çalıĢmada; geleneksel mimari öğelerin kullanıcı kitleleri tarafından „„beğeniliyor olma‟‟ olgusu, analiz edilmekte ve bu olgunun nedenleri, henüz mimarlık alanında, yerleĢik ve yaygın olarak kullanılmayan, dilbilim, anlambilim ve göstergebilim alanlarına dayalı bilimsel yöntemler ile açıklanmaktadır. Bu amaç kapsamında; bir ardıĢık eylemler bütünü olan „„görme, algılama, ifade etme ve değerlendirme‟‟ eylemleri, göstergebilim kavramlarına dayalı bir araĢtırma ile analiz edilmekte ve iĢlevlerini yitirmiĢ geleneksel mimari öğelerin, halen beğeniliyor olma olgusunun nedenleri açıklanmaya çalıĢılmaktadır. Bu eylemler bütünü, bir süreç olarak incelendiğinde bilimsel adımlar ile paralellik göstermektedir; anlambilimin dilbilimle, göstergebilimin anlambilimle iliĢkisi olduğu anlaĢılmaktadır. ÇalıĢma, göstergebilimin ana kavramlarından olan, yan anlam kavramına dayalı bir kanı araĢtırması yapmak ve yorumlamak olarak tanımlanabilir. Ġlk bölümde görme eyleminin tanımı, tarihçesi ve mimarlıkla olan iliĢkisi, ikinci bölümde algı eylemi tanımı, tarihçesi ve mimarlıkla olan iliĢkisi, üçüncü bölümde dilbilim tanımı, tarihçesi ve mimarlıkla olan iliĢkisi, dördüncü bölümde anlambilim tanımı, tarihçesi ve mimarlıkla olan iliĢkisi ve bir sonraki bölümde ise göstergebilim tanımı, tarihçesi ve mimarlıkla olan iliĢkisi incelenmektedir. Son bölümde ise, yapılan kanı araĢtırması; araĢtırma türünün tanıtılması açısından; amaç ve düzey yönünden tanımlandığında, temel (teorik) araĢtırma olmayıp, bir uygulama araĢtırmasıdır. AraĢtırma; uygulandığı ortam yönünden tanımlandığında, laboratuvar araĢtırması olmayıp, bir alan araĢtırmasıdır. AraĢtırma; bilgilerin sağlanması ve kullanılması yönünden tanımlandığında, deneysel ve arĢiv araĢtırmaları olmayıp, görüĢmeye dayalı kanı araĢtırmasıdır. AraĢtırma bilimsel araĢtırma yöntemleri yönünden tanımlandığında, nicel araĢtırma türü olmayıp, görsel analize dayalı nitel araĢtırma olduğu, araĢtırma veri çeĢitleri yönünden, tanımlandığında, nicel veri olmayıp, bağımsız değiĢkene dayalı nitel veri çeĢiti olduğu, araĢtırma veri toplama teknikleri yönünden tanımlandığında, gözlem, doküman, test ve anket olmayıp, yarı yapılandırılmıĢ görüĢme tekniği olduğu, araĢtırma örneklem metodları yönünden tanımlandığında, amaçlı örnekleme dayalı olasılık dıĢı örneklemeye dayanmaktadır. Ayrıca son bölümde, inceleme alanın seçilme nedenleri, kanı araĢtırmasının soru kağıdının oluĢturulmasına yönelik; mimari öğelerin ve kavramların belirlenmesinde yapılan pilot uygulamalar, kanı araĢtırmasının uygulanması, uygulamanın tanıtılması, mimari öğelerin listesi ve sonuç grafikleri yer almaktadır. Sonuç olarak, Bodrum Yarımadası‟ ndaki konutların, beğenilme ve geleneksel mimari öğelerin, tasarımlarda görülme nedenleri, kiĢilerde uyandırdığı duygu ve düĢüncelerden kaynaklanmaktadır. Ġnsanlar, göstergeleri, duyuları sayesinde algılamakta, yorumlamakta ve anlamlandırmaktadır. Göstergelerin oluĢumlarını, birbirleri ile olan iliĢkilerini, kurdukları bağlantıları ve anlamlarını inceleyen bilim dalı olan göstergebilimin, mimarlık alanında uygulanabileceği düĢünülmektedir. ÇalıĢmada, göstergebilimsel açıdan mimari öğeler, deneklere okutulmaya çalıĢılmıĢtır. Göstergebilimsel yaklaĢımın, tasarım kararlarının incelenmesi ve çözümlenmesinde (analizinde) yararlı olabileceği söylenebilmektedir. Bunun yanı sıra, mimari tasarım sürecinde birer gösterge olarak kabul edilmeleri mümkün görünen mimari tasarım öğelerine ilişkin, kavramların çoğaltılması, çeşitlenmesi ve kavramsal düzeyin yükseltilmesine fayda sağlayacağı düĢünülmektedir.