BLOK SEÇİM PROBLEMİNİN FİNANSAL PİYASALAR ÜZERİNE ETKİSİ

Abstract

Finans piyasası için vazgeçilmez bir etken olan riskin son yıllarda daha da önemli bir hal almasıyla beraber, farklı risk analiz yöntemlerine ihtiyaç duyulmuştur. Her işletmenin zaman zaman karşılaştığı riskler vardır ve şirketler kendilerini tehdit eden bu riskleri devamlılıklarını sağlayabilmek için doğru bir şekilde yönetmek ve ortaya çıkabilecek olumsuzluklara karşı gerekli tedbirleri almak durumundadırlar. Kurumların; küresel rekabet içinde gelişebilmek ya da büyüyebilmek için, risk yönetimine oldukça önem verdikleri bilinmektedir. Bu çalışmada riski iyi anlayabilmek ve yönetebilmek adına rastlanma ihtimali az fakat etkisi büyük olan, bir başka ifade ile uç olayların meydana gelme ihtimalinin tahmininde en fazla kullanılan tekniklerden biri olan uç değerler teorisi ile gelecekte yaşanacak bir zararın hangi olasılıklarla ortaya çıkabileceği hesaplanmaya ve en doğru tahmine ulaşılmaya çalışılmıştır. Daha önce yapılan çalışmalarda yapılan tahminlerin blok boyutu seçiminin herhangi bir varsayıma dayanmadan rastlantısal olarak kullanıldığı gözlemlenmiş ve uygulamalarda neden belli bir blok boyutunun bulunup hepsi için kullanılabilecek bir yöntemin olup olamayacağı ihtiyacını ortaya çıkarmıştır. Literatürde yapılan çalışmalar incelenerek uç değerler teorisi yardımı ile blok boyutu seçiminin rastlantısal olmayacağı ve önerilen yöntemle her defasında minimum ve/veya maksimum değerlerin hesaplanmasında aynı blok boyutu seçilerek en iyi tahmine ulaşma imkânı sağlanmıştır. Bu çalışma yardımıyla kurumlar da karşılaşabilecekleri olası zarar risklerini dikkate alarak bunlarla hangi şartlarda nasıl ve ne tür bir yolla başa çıkabileceklerinin öngörüsünde bulunabileceklerdir. Bu çalışmada uç değerler teorisinin önemli bir yaklaşımı olan blok maksima yöntemindeki blok seçim problemine değinilmiştir. Uç değer teorisi ve bu teorinin uygulama alanları hakkında bilgi verilmiş, kullanılan parametre tahmin teknikleri açıklanmıştır. Uygulama olarak farklı piyasalarda yöntemin uyumluluğunu görebilmek adına İstanbul Menkul Kıymetler Borsası (BIST 100), Dünya Borsa piyasasında en çok işlem gören NIKKE, DOW, SOXX endekslerinin verileri kullanılmıştır.