Abstract:
Akran eğitimi, eğitim alanında kullanılan yeni bir kavramdır. Literatürde, akran
öğretimi, akran destekli öğretim, akran yardımcılığı, akran öğrenimi gibi birçok
farklı ifadeyle kullanılmaktadır. En geniş manasıyla akran eğitimi; öğretici ve
öğrenen akrandan oluşan bireylerden akademik olarak ya da yaş olarak daha üst
olanın diğerine öğretmesi olarak tanımlanmaktadır.
Bu araştırma, akran eğitiminin okul öncesi ve ilkokul öğretmenlerinin akran
eğitimine ilişkin tutumlarını incelemek amacıyla yapılmıştır. Bu amaca uygun olarak
hazırlanan problem ve alt problemlere çözüm bulmak amacıyla betimsel tarama
modeli kullanılmıştır. Araştırma sürecinde nicel veri toplama araçlarından
yararlanılmıştır. Öğretmenlerin akran eğitimine ilişkin tutumlarını ölçmek ve sayısal
olarak açıklama amacı güden nicel araştırmanın niteliğine uygun olarak tasarlanan bu
çalışmada, araştırmacı tarafından geliştirilen “Akran Eğitimi Tutum Ölçeği”
kullanılmıştır. Çalışmanın ilk aşamasında geliştirilen ölçek, araştırmacı tarafından
belirlenen örneklemde yer alan 270 okulöncesi ve sınıf öğretmenine uygulanmıştır.
Çalışmanın ikinci bölümünde hazırlanan güvenirlik ve geçerliliği yapılarak en son
şekli verilen “Akran Eğitimi Tutum Ölçeği” İstanbul ilinde bulunan Fatih ve
Küçükçekmece de görev yapan okulöncesi ve sınıf öğretmenlerine uygulanmıştır.
Araştırmanın evreninin Fatih ilçesindeki 338, Küçükçekmece’deki 66 okulöncesi ve
sınıf öğretmeni oluşturmaktadır. Örneklemi ise araştırma kapsamında iki ilçeden
uygun örnekleme göre seçilmiş, gönüllülük esasına bağlı kalınarak oluşturulan 404
okulöncesi ve sınıf öğretmeni oluşturmaktadır.
Akran eğitimi tutum ölçeğinin güvenirliliği iki yolla hesaplanmıştır. Birinci yol
ölçeğin Crombach alfa iç tutarlılık katsayısı hesaplanmış ölçeğin tümü için 0,889;
birinci boyut için 0,931; ikinci boyut için 0,711 olarak bulunmuştur. İkinci yol olarak
yarılama yöntemi kullanılarak ölçeğin güvenirliği hesaplanmış, testin Spearman
Brown iki yarı test korelasyonu 0,864 olarak bulunmuştur. Bu sonuçlar
doğrultusunda Crombach alfa iç tutarlılık katsayısının 0,70’den ve Spearman Brown
iki yarı test korelasyonunun 0,60’dan büyük olmasından dolayı Akran Eğitimi Tutum
ölçeği öğretmenlerin akran eğitimine ilişkin tutumlarını ölçmek için kullanılabilecek
güvenilir bir ölçme aracıdır.
Bu araştırmada, araştırma grubunu oluşturan öğretmenlerin demografik özelliklerini
(yaş, cinsiyet, eğitim durumu, branş, kıdem, çalıştığı kurum türü, öğretmenlik
mesleğinden memnuniyeti, çalıştığı ilçe ve akran eğitimine ilişkin eğitim alma
durumu) betimleyici frekans ve yüzde dağılımları çıkarılmış sonra ölçeğin toplam
puanları için, ss, SHx, değerleri çizelgeler halinde sunulmuştur. Araştırmanın bu
bölümünde örneklem grubunu oluşturan öğretmenlerin Akran Eğitimi Tutum
Ölçeğinden aldıkları puanların cinsiyet, branş, çalıştığı kurum türü, çalıştığı ilçe ve
akran eğitimine ilişkin eğitim alma durumu değişkenlerine göre farklılaşıp farklılaşmadığını belirlemek için bağımsız t testi; yaş, eğitim durumu, kıdem ve
öğretmenlik mesleğinden memnuniyeti değişkenlerine göre farklılaşıp
farklılaşmadığını belirlemek için tek yönlü varyans analizi (ANOVA), ANOVA
sonucunda gruplar arasında fark bulunduğunda, farklılığın kaynağını (hangi gruplar
arasında olduğunu) belirlemek için post-hocScheffe analizine yer verilmiştir.
Akran Eğitimi Tutum Ölçeği ve Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel İstatistik
sonuçlarına göre araştırmaya katılan öğretmenlerin akran eğitimine yönelik
tutumlarının puan ortalaması 4,02 olarak bulunmuş, bu değerin ise yüksek düzeyde
olduğu ortaya çıkmıştır. Akran eğitimine ilişkin tutumun 1.boyutunun puan
ortalaması 4,18 olarak bulunmuş olup bu değerin yüksek düzeyde olduğu
görülmektedir. Tutumun 2.boyutunun puan ortalaması ise 3,41 olduğu ortaya çıkmış,
bu değerin orta düzeyde olduğu sonucuna ulaşılmıştır.
Sonuç olarak yapılan çalışmada öğretmenlerin akran eğitimine ilişkin tutumları,
kullanım ve içerik boyutu cinsiyete göre incelendiğinde istatistiksel açıdan anlamlı
bir farkın olmadığı tespit edilmiştir. Akran eğitimi tutum puanlarının ve alt
boyutlarının puanları genç öğretmenlerde daha yüksek çıkmıştır. Akran eğitimi
tutum puanı, kullanım boyutu ve içerik boyutu meslek lisesi ve ön lisans mezunu
öğretmenlerde daha yüksek çıkmıştır. Okul öncesi öğretmenlerinin tutum puanları,
içerik ve kullanım alt boyutu puanları sınıf öğretmenlerinden daha yüksek çıkmıştır.
Daha az kıdeme sahip öğretmenlerin tutum puanları, kullanım ve içerik boyutları
daha yüksek çıkmıştır. Akran eğitimi tutum ölçeği puanları ve program içeriği alt
boyutu tutum puanları, özel okulda çalışan öğretmenlerde daha yüksek çıkmıştır.
Öğretmenlik mesleğinden memnun olmayan öğretmenlerin akran eğitimi tutum
puanı ile kullanım boyutu meslekten memnun olan öğretmenlerden daha yüksek
çıkmıştır. Akran eğitimi tutum puanı, kulanım boyutu ve içerik boyutu akran eğitimi
alan öğretmenlerde yüksek çıkmıştır.