Abstract:
Dünyada ve ülkemizde bulunan okullarda akran zorbalığının yaygınlaşması üzerine çeşitli araştırmalar yapılmakta ve çözüm yolları aranmaktadır. Akran zorbalığı, eğitim-öğretim hayatını olumsuz etkileyeceği gibi, kişiliğin üzerinde de travmatik sonuçlar doğurur. Ergenlerin zorbalık sistemindeki statüsü, ayrışma-bireyleşme süreçlerinden hem etkilenir hem de sürecin ergenlikte tekrar sahneye gelen boyutuna olumsuz yansımalarda bulunur.
Bu çalışmanın amacı 12. sınıfa devam eden 18 yaşındaki ergenlerin ayrışma-bireyleşme düzeylerini belirleyip, bu düzeyin okullarda yaygın bir sorun olan akran zorbalığı sisteminin zorba ve kurban boyutları ile ilişkisini saptamaktır. Çalışma Ağrı ili, Patnos İlçesinde bulunan 5 değişik tür lisede eğitim-öğretim gören 157’si (%60,4) kız, 103’ü (%39,6) erkek olmak üzere toplam 260, öğrenciyle yürütülmüştür. Katılımcılara, “Ergen Ayrışma-bireyleşme Ölçeği”, “Akran Zorbalığı Belirleme Ölçeği Ergen Formu” ve “Kişisel Bilgi Formu” uygulandı. EABÖ ve AZBÖ’nün SPSS16.0 paket programı ile analizi yapılmıştır.
EABÖ formundan alınabilecek minumum puan 31, maksimum puan 155’tir. Katılımcı öğrencilerin ayrışma-bireyleşme bulgularına göre ortalamaları 81,02’dir. Bu sonuç ortalama alınabilecek minumum puanın anlamlı düzeyde üstündedir. Ayrışma-bireyleşme düzeyi bu puan arttıkça azalmaktadır. AZBÖ formuna göre öğrencilerin %62,3’ü zorba davranışlarda bulunarak zorba statüsünde, %89,2’si zorbalığa maruz kalarak kurban statüsünde, %60,4’ü hem zorba hem kurban statüsünde yer almaktadırlar. EABÖ ile AZBÖ arasında korelasyon analizine göre ayrışma-bireyleşme ile kurban olmak arasında güçlü bir ilişki vardır. Bu ilişki ayrışma-bireyleşmenin özellikle reddedilme beklentisi alt boyutuyla tüm kurban olma alt boyutları arasındadır. Ayrıca kurban ve zorba statüsünde yer alan öğrencilerin yer almayanlara göre ayrışma-bireyleşme ortalamaları, ayrışma-bireyleşme aleyhine farklılaşmaktadır.
Bu çalışmanın sonuçları, okullarda yaygın bir sorun olan akran zorbalığı sistemi ile ayrışma-bireyleşme süreçlerinin ilişkisini göstermektedir. Bu ilişki, ayrışma-bireyleşme ile ilgili daha çok ve geniş çaplı araştırmalar yapılması gerekliliğini ortaya koymaktadır.
