Özet:
Yüksek hızlı demiryolları 40 yılı aşkın bir geçmişe sahiptir. Demiryolları 1980’lerin sonuna kadar özellikle doğu Avrupa ve Asya’nın çeşitli yerlerinde revaçta olmaya devam etmiştir. Akabinde Fransa ve Almanya’nın öncülüğünde, özellikle yüksek hızlı demiryollarının gelişimi ile birlikte yeniden yaygınlık kazanmaya başlamıştır. Ardından bu sürece İspanya da etkili bir şekilde dâhil olmuş olup günümüz itibari ile Avrupa’da kıta sathında bir yüksek hızlı demiryolu ağından söz edilebilir.
Demiryolları, Japonya’da ise uzun yıllar ve kesintisiz bir gelişim göstermiştir. Son yıllarda uzak doğuda bu sürece Çin, Güney Kore ve Tayvan başta olmak üzere çeşitli ülkeler etkin bir şekilde dâhil olmaya başlamışlardır.
Günümüz itibari ile dünya genelinde Afrika, Asya ve Amerika kıtasında gelişimini sürdüren bir yüksek hızlı demiryolundan bahsedebiliriz. Demiryolları özellikle 1990’lı yıllardan itibaren dünya genelinde tekrar kabul görmeye başlamıştır.
Ülkemizde de Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyet’in ilk yıllarında demiryollarına ciddi yatırımlar gerçekleştirilmiştir. Fakat ardından 2000’li yılların başlarına kadar demiryollarına olan ilgi oldukça alt seviyelerde kalmıştır. 2000’li yıllar ile birlikte yüksek hızlı demiryolları ve kentiçi raylı sistemler başta olmak üzere ülkemizde demiryollarına çok ciddi yatırımlar yapılmaya başlanmış olup halen de artarak devam etmektedir.
Ulaştırma yatırımları ekonomik ve sosyal açıdan başlı başına önemli ve hayati bir role sahiptir. Ulaştırmanın birçok farklı disiplini tamamlayan bir özelliği bulunmaktadır. Ülkemizde yatırımlara ayrılan yıllık bütçelerin neredeyse yarısı ulaştırmaya ayrılmaya başlanmıştır. Yüksek hızlı demiryolları ise günümüzde şehirleri, yöreleri, ülkeleri ve bölgeleri birbirine bağlayan en aktif ulaştırma modlarından birisidir. Yüksek hızlı demiryollarının en önemli avantajlarından birisi de diğer ulaştırma modlarına nazaran daha çevre dostu olmasıdır.
Bu noktada, yüksek hızlı demiryolları başta olmak üzere demiryollarında ki en önemli unsurlardan birisi planlamadır. Planlama, demiryollarının ekonomi üzerindeki etkisinin yönünde de belirleyici olmaktadır.
Bu bağlamda ulaştırma yatırımlarının doğru planlanması ile ülkemiz ve ülkemizin merkezinde olduğu bölge, ekonomide entegre bir gelişim ortaya koyma imkanına kavuşabilecektir.
