Abstract:
Dünyayı nasıl algıladığımızı, deneyimlediğimizi, anladığımızı ve yorumladığımızı mekân ve yer belirler. 1980lerdeki ‘mekâna dönüş’ ile birlikte mekân edebiyat, beşerî coğrafya, sosyoloji, güzel sanatlar ve mimaride popüler bir konu olmuştur. Bu araştırmanın amacı, İngiliz tiyatrosunun son yirmi yıllık dönemi içerisinde, David Greig’in toplumsal ve edebî yerini keşfetmek ve eserlerini mekânsal açıdan incelemektir. Tez, Greig’in sahne çalışmalarını, siyasi içerik ve zengin bir alegorik tarzın birleşimi olarak analiz eder. David Greig’in oyunlarında mekân, önemli bir yere sahiptir.
Oyunlarının geçtiği yer ve ortamlarda, sözel ve görsel mekânsal referanslar aracılığıyla, gerçek mekânların çağrışımları bulunur. Michel Foucault, Henri Lefebvre, Yi-Fu Tuan, Edward Soja, Edward Relph and Marc Augè gibi mekân kuramcılarından yararlanarak, tez, tiyatronun dilbilimsel coğrafyanın çizilebileceği heterotopik bir yer olduğunu ve Greig’in metaforik mekân kullanımının, çağdaş dünyadaki yersizlik ve mekânsızlık algısını ifade ettiğini savunur.
Tez, sahne estetiğinden ziyade yazılı metne odaklanmaktadır. Greig, coğrafî mekânlar için metaforik bir anlam yaratır. Duygusal bir boyut ifadesi için, onun mimetic (somut) ve diegetic (zihinsel) mekânları, karakterlerin duyguları ile birleşir. Naturalizmin dördüncü duvarını, her oyununda seyirci/okuyucu ile doğrudan temas kuran karakterleri vasıtasıyla yok eder. Sonuç olarak, tez, tiyatronun mekânın ‘yer’e dönüştüğü heterotopik bir ortam, bir üretim, bir üçüncü mekân ve de bir yer sorunsalı olduğunu kanıtlamaktadır.
Greig, gerçek ve kurgu arasındaki akıcı sınırları keşfetmek için gerçek mekânlara çağrışım yapar. Bireysel özel yaşamlar ile büyük boyutlu politik konular arasındaki bağlantıyı ele alır. Metinlerinde kullandığı mekânsal imge ve yaratımlar, hem metaforik hem de coğrafî göndermeleri temsil etmektedir. Hem siyasi hem de lirik olan oyunları, yenilikçi tiyatro formlarını kullanmakta ve de ırkçılık, yabancı düşmanlığı, küreselleşme, evsizlik, yerinden olma, kökleşme, hareketlilik ve yabancılaşma gibi cesaret gerektiren toplumsal ve politik konuları ele almaktadır. Dunsinane oyunundaki Afganistan savaşının ve Europe oyununda Balkanlardaki huzursuzluğun, güçlü ve canlı mekânsal imgeler aracılığıyla mecazi olarak anlatımı, oyunlarını evrensel ve zamansız yapar. Bu araştırma, oyun metinlerinin bir dizi yalın tanımlamalara indirgenmemesi; hatta zenginliklerine ve karmaşıklıklarına önem verilmesi gerektiğini ortaya koymaktadır. Mekânsallık, oyunların çeşitli ve karmaşık yorumlanmalarını detaylı incelemek için pek çok bakış açısından yalnızca birisidir.
