ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRETMENLERİN AİLE KATILIMIYLA İLGİLİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ: İSTANBUL-SULTANBEYLİ ÖRNEĞİ

Abstract

Aile katılımı, bilgi paylaşma ve iletişim kurma işlemidir. Çocuklar, okulun ve yaşadıkları kültürel çevrenin ürünleridir. Okul ve ailenin işbirliği içinde olması öğrencinin gelişimi ve eğitiminde kaliteyi sağlamak açısından önemlidir. Ergenler ailelerin eğitim aynasıdır. Eğitim faaliyetlerinin aile ile birlikte yürütülmesi, istenen hedeflere en kısa yoldan varılması için önemlidir. Bu çalışmanın amacı ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin aile katılımıyla ilgili görüşlerinin öğretmenlerin demografik özelliklerine göre farklılık gösterip göstermediğini tespit etmek ve aile katılımını arttırmak için önerilerde bulunmaktır. Araştırmaya İstanbul İli Anadolu yakası Sultanbeyli ilçesindeki resmi liselerde görev yapan 150 öğretmen katılmıştır. Bu çalışma, tarama modelinde betimsel yöntem kullanılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada katılımcıların yaş, kıdem, medeni durum ve cinsiyet gibi demografik özelliklerini tespit etmek amacıyla 7 sorudan oluşan “Demografik Bilgi Formu” ve ortaöğretimde ailelerin eğitim-öğretim sürecine katılımıyla ilgili görüşlerini belirlemek amacıyla açık uçlu soru tekniğine uygun yarı yapılandırılmış 13 sorudan oluşan “Ortaöğretimde Aile Katılımı Görüşme Formu” kullanılmıştır. Öğretmen görüşlerinin belirlenmesinde; frekans (f), yüzde (%), aritmetik ortalama (X̅) ve standart sapma (Ss) hesaplanmıştır. Görüşler arasında farklılık olup olmadığının belirlenmesinde ise değişkenlerin düzeylerine göre; aritmetik ortalama (X̅), standart sapma (Ss), t testi ve varyans analizi uygulanmıştır. Anlamlılık düzeyi olarak 0,05 alınmıştır. Gerçekleştirilen analizler sonucunda ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğu veliye özel toplantı yapmaktadır. Erkek öğretmenler kadın öğretmenlerden daha çok veliye özel toplantı yapmaktadırlar. Öğretmenlerin çoğunluğu veliyi çocuğunun genel durumu (devamsızlık, ders başarısı, not durumu, disiplin sorunları vb.) için okula çağırmaktadır. Veliyi özel toplantı için okula çağırmayan öğretmenler arasında erkeklere ve yaşlılara oranla kadın ve genç (28-32 yaş aralığı) öğretmenlerin daha çok olduğu görülmektedir. Kadın öğretmenlerin, meslek dersi öğretmenlerinin ve eğitim fakültesinden mezun olanların çoğu veliyi çocuklarının özel durumu için okula çağırmaktadırlar. Evli öğretmenler bekârlara göre velileri çocuklarının özel ve genel durumu için daha çok okula çağırmaktadırlar. Öğretmenlerin çoğu veliyle telefonla iletişime geçmeyi tercih ederken veli ziyaretlerini en az sayıda öğretmenin gerçekleştirdiği tespit edilmiştir. Genç öğretmenlerin bir kısmı veliyle hiçbir şekilde iletişime geçmediği görülmektedir. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğu çocukların başarısı, sağlıklı gelişimi ve okula uyumu için ailelerin çocuklarının eğitim-öğretim sürecine katılımının gerekli olduğunu belirtmişlerdir. Bununla beraber araştırmaya katılan öğretmenler, ailelerin eğitime katılımının düşük seviyede ve yetersiz olduğunu belirtmişlerdir. Bu görüşü erkek öğretmenler kadın öğretmenlere göre, 43 yaş ve üstü öğretmenler genç öğretmenlere göre daha fazla benimsemektedirler. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğu ailelerin çocuklarının eğitim-öğretim sürecine hiçbir şekilde katılmadıklarını belirtirken bazı öğretmenler ise velilerin çocuklarının eğitim sürecine yeterince katılmadıklarını belirtmişlerdir. Katılım düzeyinin nedenleriyle ilgili görüş bildiren öğretmenlerin çoğu ailenin eğitim seviyesinin düşük olmasını, ailenin sosyo-ekonomik düzeyini, iş yoğunluğunun olmasını ve ailenin ilgisizliğini neden olarak göstermişlerdir. Daha az sayıda öğretmen ise velinin çocuğunun eğitim-öğretim sürecine yeterince katılmamasının nedeni olarak velinin okula olan olumsuz tutumunu, ailenin bilinçsiz olmasını, ailenin çocuğuyla ilişkisinin niteliğini ve ailenin çocuk sayısının fazla olmasını ifade etmişlerdir. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğu velilerin çocuklarının eğitim-öğretim süreçlerine katılımlarını engelleyen unsurlar olarak; velilerin eğitim ve kültür düzeyinin düşük olmasını, ailelerin ekonomik durumunun iyi olmamasını, çalışan ailelerin yoğun iş temposundan dolayı yorgun olmalarını, okulla iletişim kopukluğunu ve ailenin ilgisizliğini belirtmişlerdir. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğunluğu velileri eğitim-öğretim sürecine katılmayan öğrencilerde davranış bozuklukları, uyum sorunu, kötü alışkanlıklar, akademik başarısızlık, derslere ve okula karşı isteksizlik, ilgisizlik sorunlarının ortaya çıkacağını ifade etmişlerdir. Daha az sayıda öğretmen ise velileri eğitim-öğretim sürecine katılmayan öğrencilerde sevilmediğini hissetme, yalnızlık ve güvensizlik duygularının ortaya çıkabileceğini belirtmişlerdir. Eğitim fakültesi mezunu öğretmenler, velileri eğitim-öğretim sürecine katılmayan öğrencilerde derslere ve okula karşı isteksizlik, ilgisizlik, motivasyon eksikliği olduğunu düşünürken; diğer fakültelerden mezun öğretmenler ise bu öğrencilerde akademik başarısızlığı ön plana çıkarmaktadırlar. Kültür dersi öğretmenleri velisi eğitim-öğretim sürecine katılmayan öğrencilerde davranış bozuklukları, okula uyum sorunu, kötü alışkanlıklar edinme, sevilmediğini hissetme, yalnızlık hissi, güvensizlik duygularını ortaya çıkarabileceğini düşünmektedirler. Meslek dersi öğretmenleri ise aynı durumda bu öğrencilerde akademik başarısızlığın ortaya çıkabileceğini öne sürmektedirler. Ortaöğretim kurumlarında görev yapan öğretmenlerin çoğunluğu aile katılımını arttırmak için aileye konferans ve seminerler, rehberlik çalışmaları, özel görüşmeler yapılabileceğini belirtirken daha az sayıda öğretmen ise velilerin çocuklarının eğitim-öğretim süreçlerine katılımlarını arttırmak için eğitim etkinlikleri ve sosyal faaliyetler, ev ziyaretleri, telefon görüşmeleri, düzenlenebileceğini ve veli toplantıları, görsel, yazılı medya ile ortaklaşa çalışmalar yapılabileceğini belirtmektedirler.