POSTDRAMATIC THEATRICAL SIGNS IN THE PLAYS OF MARTIN CRIMP, SARAH KANE, MARK RAVENHILL AND SIMON STEPHENS

Abstract

Edebiyatla bağı olan dram sanatı ile performans ve sahneleme ile bağı olan tiyatro sanatı tanımlamalara bakılmaksızın birbirlerinin yerine kullanılmaktadır. Bu iki terimin keyfi kullanımın yerine birbirlerini tamamlayan ilişki üzerinde durulması daha önemlidir. Alman teorist Hans Thies Lehmann bu iki sanat türünün ilişkisi üzerinde durmuş ve bu ilişkiye Postdramatik Tiyatro eserinde yeni kural ve değerler tanımlamıştır. Lehmann bu tanımlamaları yaparken tarihsel öncü akımlardan başlayarak çağdaş İngiliz tiyatrosuna kadarki dönemleri, oyunları ve oyun yazarlarını inceler ve postdramatik tiyatro teorisini ortaya atar. Lehmann‘ın eserine dayanarak bu çalışma öncü akımlara, 1990 ve sonrası İngiliz tiyatrosunun özelliklerine, In-Yer-Face tiyatrosu ve yeni gelişmelere bağlı kalarak dramatik yapıdaki değişikleri irdeler. Bu tez, öncü akımların, 90 dönemi tiyatrosunun ve postdramatik tiyatronun belirleyici özellikleri ve faktörleri aracılığıyla dramatik ve postdramatik tiyatro tarihini araştırır ve bileşimsel bir sistem geliştirir. Bu tezin amacı 20. Ve 21. yüzyılda postdramatik tiyatronun dinamizmini, değişikliklerini, eleştirel amacını, sosyo politik önemini ve etkilerini analiz etmektir. Tezin ilk bölümünde tarihi boyunca önemli dönemlere ve oyunlara tanıklık etmiş 1990 ve sonrası İngiliz tiyatrosu ve In-Yer-Face (Suratına Tiyatro) dönemleri ve bu dönemlerin etkileri detaylı bir şekilde çalışılmıştır. Tezin ikinci bölümü Hans Thies Lehmann‘ın çalışmasına başvurarak postdramatik tiyatro ve postdramatik performans kavramlarını analiz edilmektedir. Tezin ücüncü bölümü postdramatik tiyatronun belirleyici özelliklerinin açıklanması ile devam eder ve bu belirleyici özellikler dikkate alınarak Martin Crimp‘in Attempts on Her Life (1997) ve Face to the Wall (2002) oyunları ―Martin Crimp‘in Postdramatik Tiyatrosunda Öznenin Yapıbozumu ve Hiyerarşik Olmayan Yapı‖ başlığı altında ve Simon Stephens‘ın Pornography (2007) adlı oyunu ―Simon Stephens‘ın Postdramatik Tiyatrosunda Konu Bütünlüğü Eksikliği ve Karakter Yapıbozumu‖ başlığı altında çalışılmıştır. Tezin dördüncü bölümü postdramatik faktörleri açıklığa kavuşturur ve bu faktörlere başvurularak Sarah Kane‘in oyunları Crave (1998) ve 4.48 Psychosis (2000) ―Sarah Kane‘in Postdramatik Tiyatrosunda Şiddet, Acı ve Arınma‖ başlığı altında, Mark Ravenhill‘in Faust is Dead (1997) ve Pool (No Water) (2006) oyunları ise ―Mark Ravenhill‘in Postdramatik Tiyatrosunda Zaman, Uzam, Beden ve Medya Yapıbozumu‖ başlığı altında çalışılmıştır. Sonuç olarak bu çalışma, açık bir şekilde geleneksel yapıları ve alışılagelmiş dramatik kuralları yapı bozumuna uğratan, yeni tiyatro estetiklerine yeni kural ve yapıları ekleyen oyun yazarlarını, oyunlarını ve bu oyunların performanslarını tanımlamıştır. Geliştirilmiş yeni kavram ve stratejiler, Hans Thies Lehmann‘ın Postdramatik Tiyatro (2006) çalışmasında ortaya koymuş olduğu postdramatik tiyatronun belirleyici özellikleri ve faktörleri sayesinde, 20. ve 21. yüzyılda sahnelenen bazı oyunlarda kavranmıştır. Bu kavram ve stratejiler Martin Crimp, Simon Stephens, Sarah Kane ve Mark Ravenhill‘in oyunlarına bağlı kalınarak analiz edilmiştir. Bu çalışma, 1990 sonrası İngiliz tiyatrosuna yön veren bu yazarların oyunlarındaki postdramatik özellikleri ele alan dünyadaki ilk tez çalımasıdır. Bu yönüyle çalışmamız alana yenilik getirmekte ve bilimsel katkı sağlamaktadır.