BİR KAMUSAL AÇIK ALAN OLARAK MEYDAN KULLANIMINI ETKİLEYEN KARARLARIN KULLANICILAR TARAFINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ: BAKÜ AZADLIK MEYDANI ÖRNEĞİ

Abstract

Eski dönemlerden günümüze kadar kentlerde ortak yaşamın geçtiği kentsel mekânlara ihtiyaç duyulmuştur. Bu mekânlar toplumsal örf ve adetlere göre biçimlenmiş, yer aldıkları toplumun kültürünü, inançlarını ve yaşam değerlerini yansıtmıştır. Meydan biçiminde ortaya çıkan ilk kentsel dış mekânlar kentin kültürünü yansıtmakla kalmayıp kent toplumunun sosyal özelliklerini sergiledikleri mekânlar da olmuştur. İnsanların kullanmayı keşfettiği ilk kentsel mekân olarak tanımlanan meydanlar, tarihsel süreçte kentlerde farklı işlevler taşımış ve kentsel yaşamın önemli bir parçası haline gelmiştir. Kentlerin yaşanabilir olmasında, meydanları oluşturan temel ögelerin, yaşayanların fiziksel, sosyal vs. gereksinimlerini karşılayabilmesinin payı büyüktür. Yaşanabilir kentler, insanların birbirleriyle ilişki kurmasına olanak tanıyan, barınma, çalışma, ulaşım, dinlenme, eğlence gibi temel işlevlerin konfor koşulları içinde gerçekleşmesini sağlayan ortamlardır. Bu açıdan, kentsel yaşamın önemli bir ögesi olarak meydanlar, nitelikli yaşam alanları sunarak kullanıcıların beklentilerine cevap verebilmelidir. Bu çalışmada, kentlerin yapı taşları olan meydanlar ve meydan mekânını oluşturan temel ögeler incelenmiş, örnek alan olarak seçilen Bakü Azadlık Meydanı bu ögeler bağlamında analiz edilmiş, bu perspektifte kullanıcıların Azadlık Meydanının fiziksel ve işlevsel nitelikleri hakkındaki görüşleri ve Meydanın kullanımını etkileyecek mekânsal kararlara yaklaşımları sorgulanmıştır. Saha çalışması iki safhadan oluşmaktadır. İlk safhada Azadlık Meydanı gözlemlere dayalı olarak sosyal ve fiziksel faktörler çerçevesinde analiz edilmiş ve tanımlı bir meydan niteliğine kavuşabilmesi için işlevsel ve estetik tasarım önerileri getirilmiştir. İkinci safhada bir anket formu aracılığı ile Azadlık Meydanı kullanıcılarının mekâna ilişkin görüşleri ve Meydana yönelik projelendirilen mekânsal kararlar hakkındaki düşünceleri sorgulanmış, elde edilen veriler istatistik analiz metotları ile değerlendirilmiştir. Elde edilen sonuçlar, meydanın işlevsel kullanımını güçleştiren önemli erişim sorunları bulunduğunu, mekânın kullanıcı gereksinimlerini yeterince karşılayamadığını, bu bağlamda, kamu idaresi tarafından geliştirilen projenin başta erişim sorunu olmak üzere bununla ilişkilendirilen mekânsal yetersizliklerin indirgenmesine olanak vereceğinin düşünüldüğünü ve bu nedenle anlamlı düzeyde desteklendiğini ortaya koymaktadır.