TÜRKİYEDEKİ KENTLERİNİN DÖNÜŞÜM SÜRECİ ve TARLABAŞI ÖRNEĞİ

Abstract

Kentsel alan ve yerleşmeler zaman içerisinde birçok faktörün etkisinden dolayı değişim ve dönüşümün zorunlu olarak meydana geldiği mekânsal sistemler bütünüdür. Ülkemiz kentleri tarihi süreç içerisinde kendini özgü mimari çerçevesinde gelişimini gerçekleştirirken, dünya kentlerinin ortak problemi olan köhneleşme, göç ve doğal afetler gibi sebeplerden dolayı yenileme kaçınılmaz olmuştur. Özellikle Tanzimat döneminden itibaren yapılan yasalar ve hazırlatılan birçok kent planları çerçevesinde kent parçaları dönüştürülmeye başlanmış ve günümüze kadar süre gelmiştir. Son yıllarda yaşanan Marmara ve Van depremleri kentsel dönüşüm uygulamalarının aciliyetini ve gerekliliğini bir kez daha gözler önüne sermiştir. Proje bazında gerçekleştirilen kentsel dönüşüm uygulamaları, sanayi devrimi öncesi ve sonrası farklılıklar göstermesine nazaran günümüzde yenileme, yenileşme, canlandırma, yeniden oluşum, soylulaştırma, koruma ve sağlıklaştırma gibi türleri ile karşımıza çıkarmaktadır. Kentsel dönüşüm uygulamaları proje alanı, tarihi ve kültürel doku, alt yapı ve fiziksel yetersizlikler, bölgenin ekonomik canlandırılma gereksinimleri gibi sebeplerden dolayı birçok stratejinin bir arada uygulanması da söz konusu olmaktadır. Bu doğrultuda Tarlabaşı kentsel yenileme alanında birçok stratejinin bir arada uygulandığı gözlemlenmektedir. Tarlabaşı bölgesi 1800’lerden itibaren yerleşim alanına dönüşmüş ve günümüze kadar birçok imar operasyonu geçirmiştir. En son yapılmaya çalışılan kentsel yenileme projesi, gerekliliğinin yanında birçok eleştiriye maruz kalmıştır. Proje alanında yer alan tarihi ve kültürel dokunun gelecek nesillere aktarılmayacağı gerçeğinin yanında, alanda yaşayan kiracı ve mülk sahiplerini zorunlu göçe tabi tutacaktır. Proje bölge yapılarının fiziksel problemlerini çözüme kavuşturmasının yanında kent’e ve kentliye dair var olan sosyal problemlerin, kentin başka bölgelerine kaydırılmasını sağlamış ve birçok açıdan sürdürülebilir kent kriterlerini gerçekleştirememiştir.