Abstract:
Günümüzde hastane ve toplumsal kaynaklı olarak dirençli bakterilere artan şekilde
rastlanmaktadır. Bu yeni tür biyolojik tehlike tüm Dünya’da insan sağlığını ciddi
şekilde tehdit eder seviyelere gelmiştir. Bu nedenle WHO, FAO ve EFSA gibi
otoriteler araştırmacıları bu konu üzerinde araştırma yapmaları için teşvik
etmektedirler. Genişlemiş spektrumlu beta-laktamazlar (GSBL) plazmid-aracılı blagenleri
tarafından kodlanan, beta-laktam antibiyotikleri enzimatik inaktivasyon
direnç mekanizması yoluyla etkisizleştiren ve infeksiyon tedavilerini başarısız kılan
enzimlerdir. GSBL-kodlayan bla-genlerin farklı ve/veya türdeş bakteriler arasında
aktarılabilir olmaları risk doğurmaktadır. Bakterilerde direnç gelişimi ve
yayılmasında hastane ve toplumsal kaynaklı etmenler dışında gıdaların da potansiyel
rolleri oldukları düşünülmektedir. Türkiye’de GSBL-kodlayan bla-genlerin
varlıklarını tespite dönük hastane ve toplumsal kaynaklı araştırmalar yapılmış
olmakla birlikte, gıda kaynaklı bulgular üzerinde ciddi şekilde durulmamıştır. Bu
çalışmada hayvansal kaynaklı gıda maddelerinden izole edilen ve kütle
spektrometresi ile tiplendirilen toplam 55 adet GSBL-üreten Enterobacteriaceae
suşlarında blaTEM, blaSHV ve blaCTX-M genleri ile blaCTX-M altgruplarının
karakterizasyonu amaçlanmıştır. GSBL-pozitif izolatlardan elde edilen DNA
materyaller Polimeraz Zincir Reaksiyonu (PZR) ile amplifiye edilmiş ve
amplikonları jel elektroforez tekniği ile görüntülenmiştir. Görüntülenen 1 adet blaTEM
pozitif, 1 adet blaSHV pozitif ve 1 adet blaCTX-M pozitif amplikonlar saflaştırılmış,
sekanslanmış ve BLAST Programı kullanılarak benzeşme doğrulamaları yapılmıştır.
İstatistik analiz için SPSS 19 programı kullanılmıştır. GSBL-kodlayan bla genlerin
gıda grupları bazında bulunma sıklıklarının niteliksel kıyaslaması Kruskal-Wallis Htesti
ile yapılmıştır. Elde edilen sonuçlar P<0,05 seviyesinde anlamlı kabul
edilmiştir. Moleküler incelemeler bla-genlerin dağılımını %96,4 blaTEM, %65,5
blaCTX-M ve %34,5 blaSHV olarak vermiştir. İzolatların %81,8’inin birden fazla blageni
taşıdıkları tespit edilmiştir. bla-genlerin kombinasyonları %57,8 blaTEM+blaCTXM,
%22,2 blaTEM+blaSHV, %17,8 blaTEM+blaSHV+blaCTX-M ve %2,2 blaTEM+blaCTX-M
olarak tayin edilmiştir. CTX-M-pozitif amplikonlar ileri analize alınmış ve alt
grupları %97,2 blaCTX-M-1 ve %2,8 blaCTX-M-8 olarak karakterize edilmiştir.
Sekanslama ve BLAST analizi sonuçları üç adet GSBL-pozitif amplikonların
taşıdıkları blaTEM, blaSHV ve blaCTX-M genleri doğrulamıştır. İstatistik değerlendirme
GSBL-kodlayan bla-genler için hayvansal kaynaklı gıdaların türüne bakılmaksızın
potansiyel kaynak olduklarını göstermiştir. Sonuç olarak, hayvansal kaynaklı
gıdalardan izole edilen Enterobacteriaceae suşlarının GSBL-kodlayan bla-genleri
taşıdıkları, çoklu direnç özellikleri gösterdikleri ve tüketicilerin bu genetik
materyaller ile kolonize olma riski taşıdıkları tespit edilmiştir.
