İLK VE ORTAOKUL YÖNETİCİLERİNİN STRES KAYNAKLARININ VE STRES YÖNETİMİ STİLLERİNİN İNCELENMESİ

Abstract

Bu çalışma, eğitim öğretim süreci içerisinde bulunan ilk ve ortaokul yöneticilerinin iş ortamlarındaki stres kaynaklarından hangi düzeyde etkilendiklerini, stres belirtilerinin düzeyinin ne olduğunu ve çalışma performanslarını ne derecede etkilediğini, stresle başa çıkma yöntemlerini hangi düzeyde kullandıklarını ortaya çıkartarak stres yönetiminde yapılabilecekler hakkında genel bilgiler vermek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada tarama modeli kullanılmış, mevcut literatür taraması yapılarak konu hakkında genel bir çerçeve çizilmiştir. Nicel bir araştırma olan bu çalışmada veriler, ölçek uygulaması ile toplanmıştır. Araştırmada verileri toplamak için; Pehlivan (1995)’in geliştirdiği “Eğitim Yönetiminde Stres Kaynakları ve Stres Yönetimi Ölçeği “ kullanılmıştır. Araştırmanın evrenini, 2012-2013 eğitim-öğretim yılında İstanbul Milli Eğitim Müdürlüğü’ne bağlı bulunan ilk ve orta öğretim okullarında görev yapmakta olan okul yöneticileri oluşturmaktadır. Araştırmanın örneklemini İstanbul İli Beyoğlu İlçesi’ne bağlı bulunan ilk ve orta dereceli okullarda görev yapmakta olan bütün yöneticiler (42 okul müdürü,15 müdür başyardımcısı ve 80 müdür yardımcısı olmak üzere toplam 137 yönetici) oluşturmaktadır. Bütün okul yöneticileri ile görüşülüp, gönüllülük esasına dayanarak 103 okul yöneticisine ölçek uygulanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde betimsel istatistikî teknikler kullanılmıştır. Sorulara verilen yanıtların frekans, yüzde, ortalama ve standart sapmaları hesaplanmış, çeşitli değişkenler açısından farklılıkları belirlemek için anova testi yapılmıştır. Verilerin çözümlenmesi IBM SPSS 20.0 paket programından yararlanılarak yapılmıştır. Çözümleme sonucunda elde edilen bulgular, araştırmanın amacına uygun olarak tablolara dönüştürülerek yorumlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre ücretin yetersizliği, çalışmaların karşılığını alamama, yetkilerin yetersiz olması, çalışma ortamının gürültülü olması ve çalışma saatlerinin uzunluğu okul yöneticilerinin örgütsel stres kaynağı olarak belirlenmiş, en sık karşılaşılan stres belirtilerinin ise uykusuzluk, gerginlik ve yorgunluk olduğu görülmüştür. Araştırma sonuçlarına göre yöneticilerde stresin performansa etkisinin yüksek derecede olmadığı tespit edilmiştir. Okul yöneticilerinin en çok kullandığı stresle başa çıkma yönteminin olay ve durumun üstüne gitmek olduğu, diğer yöntemleri kullanma oranlarının orta düzeyde ya da düşük olduğu sonuçlarına varılmıştır. Ölçekte yer alan sorular cinsiyet, yaş, medeni durum, deneyim süresi ve eğitim düzeyi değişkenlerine göre genel olarak değerlendirildiğinde; anova testi sonuçlarına göre örgütsel stres kaynaklarında, stres belirtilerinde ve stresle başa çıkma yöntemlerinde anlamlı bir farklılık görülmediği ortaya çıkmıştır. Stresin performansa etkisi incelendiğinde ise yaş değişkenine göre anlamlı farklılıklar görülmüştür. Stresin performansa etkilerinin en yoğun yaşandığı dönemin 25-30 yaş aralığı olduğu, yaş arttıkça stresin performansa etkisinin manidar bir düzeyde azaldığı görülmüştür.