ALTERNATİF BİR TİCARET MODELİ VE FİNANSMAN ARACI OLARAK BARTER SİSTEMİ VE TÜRKİYE’DEKİ BARTER UYGULAMALARI

Abstract

Günümüzde küreselleşmenin etkisiyle dünya ticaretinin hızla değişip genişlemesi, ulusal ve uluslararası pazarlarda yoğun rekabeti ve dış piyasalara bağımlılılığı beraberinde getirmektedir, öte yandan global ölçekli finansal krizlerle paranın maliyetinin artması, nakit sıkıntısına ve ticari faaliyetlerde durgunluğa neden olmaktadır. Bu gelişmeler karşısında geleneksel finansman ve pazarlama teknikleriyle faaliyetlerini sürdürmekte zorlanan işletmeler, alternatif yöntemler kullanmaktadırlar. Bu yöntemlerden birisi, ilk çağlardan beri bir ticaret metodu olarak kullanılan “Takas”ın günümüz teknolojileriyle desteklenmiş sekli olan “Barter Sistemi”dir. Paranın icadıyla önemini yitiren barter, 1929 Dünya ekonomik krizinin yol açtığı ekonomik çöküntüden kurtulmanın bir yolu olarak yeniden gündeme gelmiştir. Ülkemizde ise kurumsal anlamda 1990’lardan itibaren uygulanmaktadır. Barter Sistemi, işletmelere ihtiyaç duydukları mal ve hizmetleri kendi ürettikleri mal ve hizmetlerle satın alma imkanı tanıyan hem bir ticaret modeli hem de bir finansman tekniğidir. Sistem firmalara; stokları eritme, atıl kapasite değerlendirme, satışları artırma, yeni pazarlar, ücretsiz reklam, faizsiz kredi, finansal yapılandırma gibi avantajlar sunmaktadır. Günümüz ekonomilerinde alternatif bir ticaret ve finansman aracı olarak işletmelerin kullanımına sunulan barter sistemi bu tezin konusunu oluşturmaktadır. Çalışmanın amacı, barter sisteminin tanıtılması, ülkemizdeki işleyişinin açıklanması, barter işlemlerinin işletmelere sağladığı faydaların ticari ve finansal boyutlarıyla incelenmesidir. Yedi ana bölümden oluşan çalışmada öncelikle barter sistemi tüm yönleriyle ve örnekler yardımıyla açıklanmış ardından, barter işlemleri ile ilgili gerçekleştirilen uygulama bölümünün bulgularına ve önerilere yer verilmiştir. Uygulamada, bir barter şirketi ile yüz yüze mülakat tekniğinden yararlanarak yapılan görüşme yoluyla elde edilen barter işlem verileri, işlemlerin işletmelere sağladığı ticari ve finansal faydalara rakamsal olarak açıklık getirecek biçimde incelenmiştir. Çalışmada, barter şirketlerinden temin edilen birtakım matbu belgeler de sunulmuştur. Araştırmalar neticesinde; Türkiye’de barter sisteminin yeterince tanınmadığı ve sistemin etkin ve güvenle kullanılabilmesi için yasal mevzuata ihtiyaç duyulduğu görülmüştür. Sonuç olarak; barter sistemi’nin, dünyaya hakim olan faize dayalı ticari mantaliteye karşı ciddi bir alternatif olduğu ve sistemin tanıtılması, geliştirilmesi ve işleyişiyle ilgili yasal düzenlemelerin oluşturulması durumunda yaygınlaşarak Türkiye ekonomisine katkı sağlayacak bir ticaret türü ve finansman aracı olduğu söylenebilir.