ÇOCUKLUK ÇAĞI DUYGUSAL VE FİZİKSEL İSTİSMARIN BORDERLİNE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNİ YORDAMASINDA MENTALİZASYONUN ARACILIK ROLÜ

Abstract

Bu araştırmanın amacı fiziksel ve duygusal istismar ile borderline kişilik özellikleri ilişkisinde mentalizasyonun aracılık rolünün incelenmesidir. Araştırmanın örneklemini 2023 yılında Türkiye’de yaşayan çalışmaya gönüllülük esasına dayalı katılmış olan 20-40 yaş aralığında bulunan 181 kadın (%60,3) ve 119 erkek (%39,7) toplam 300 katılımcı oluşturmuştur. Araştırmanın amacı doğrultusunda katılımcılara “Demografik Bilgi Formu”, “Borderline Kişilik Envanteri”, “Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği Kısa Formu” ve “Zihinselleştirme Ölçeği” uygulanmıştır. Toplanan veriler SPSS 25.0 programında istatistiksel olarak analiz edilmiştir. Ölçüm araçları arasındaki ilişkinin test edilmesi için yapılan Pearson korelasyon analizi bulgularında, Borderline Kişilik Ölçeği ve alt boyut toplam puanları ile Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği ve alt boyut toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler saptanmıştır. Bunun yanında, Borderline Kişilik Ölçeği ve alt boyut toplam puanları ile Zihinselleştirme Ölçeği ve alt boyut toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Aynı zamanda, yapılan korelasyon analizi sonucunda Zihinselleştirme Ölçeği ve alt boyut toplam puanları ile Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği ve alt boyut toplam puanları arasında istatistiksel olarak anlamlı ilişkiler olduğu görülmüştür. Aracılık rolünün incelenmesi için kullanılan SPSS Macro Process (by Andrew F. Hayes) bulgularında, fiziksel ve duygusal istismar ile borderline kişilik özellikleri arasındaki ilişkide mentalizasyonun kısmi aracılık rolü olduğu saptanmıştır. Yapılan Bağımsız Örnek t-testi ve ANOVA bulgularına göre, dürtüsellik ve psikoz benzeri durumlar erkeklerde kadınlardan anlamlı bir şekilde daha yüksekken; cinsel istismar ve zihinselleştirmeye güdülenme kadınlarda anlamlı bir şekilde erkeklerden daha yüksek olduğu görülmüştür. 20-25 yaş katılımcıların duygulanımda kararsızlık, terk edilme, kendilik imgesi, intihar/ kendini yaralama viii davranışı, boşluk duygusu, psikoz benzeri durumlar, Borderline Kişilik Ölçeği ve duygusal istismar puan ortalamaları 26-40 yaş katılımcılardan yüksek görülmüştür. Lise mezunu katılımcıların duygusal istismar, fiziksel ihmal, duygusal ihmal ve Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği puan ortalamaları anlamlı şekilde en yüksekken lisansüstü mezunu katılımcıların anlamlı şekilde en düşük görülmüştür. Lisansüstü mezunu katılımcıların kendilik temelli zihinselleştirme ve Zihinselleştirme Ölçeği puan ortalamaları anlamlı şekilde en yüksekken lise mezunu katılımcıların anlamlı şekilde en düşük görülmüştür. Maddi durumu kötü olan katılımcıların duygulanımda kararsızlık, terk edilme, kendilik-imgesi, boşluk duygusu, Borderline Kişilik Ölçeği, cinsel istismar, duygusal istismar, fiziksel ihmal, duygusal ihmal ve Çocukluk Dönemi Örselenme Yaşantıları Ölçeği puan ortalamaları anlamlı şekilde en yüksekken maddi durumu iyi olan katılımcıların anlamlı şekilde en düşük görülmüştür. Maddi durumu kötü olan katılımcıların yoğun öfke puan ortalamaları anlamlı şekilde en yüksekken maddi durumu orta olan katılımcıların anlamlı şekilde en düşük görülmüştür.