Abstract:
Sözlü Türkçenin (yüksek sesle okuma ve kendiliğinden konuşma)
ezgisine ilişkin yaklaşõmõmõz P. MartinÕin ÔArtõmlõ Yõğõlõm BitiştirmeÕ
(SCI) modeline dayanmaktadõr. Bu çalõşmadaki temel savõmõz, en kŸçŸk
ÔbŸrŸnsel sšzcŸklerinÕ farklõ dŸzeylerde aşamalõ bir yapõ biçiminde
dŸzenlendikleridir. Ancak, šlçŸlŸ-šzerkparça modelin aksine SCI
modelindeki aşamalõ yapõ yalnõzca sõnõr tonlarõnõ değil, vurgulu seslemler
Ÿzerindeki bŸrŸnsel eğrileri de içeren bir dizi dŸzeneğe dayanmaktadõr.
Bu durum, ilgili bŸrŸnsel sšzcŸkleri ve vurgulu seslem šzelliklerini
belirleyebilmek için sšzlŸ TŸrkçedeki sšzlŸksel ve dilbilgisel birimlere
ilişkin doğru kurallarõ elde etmeyi gerektirmektedir. SCI modeli, bu
ezgisel eğrilerin rasgele bir dağõlõm sergilemediğini, aksine bu eğrilerin
bŸrŸnsel aşamalõ yapõyõ gšsteren šzel dŸzeneğin temelinde yattõğõnõ ileri
sŸrmektedir. Bu eğriler, šlçŸlmesi gereken F0 ve ünlü uzunluk
değişkenliklerine göre dizimsel olarak karşõtlõk sergilemektedir. Bu
sesbilimsel šzellikler sayesinde dinleyici konuşucunun amaçladõğõ
bŸrŸnsel yapõyõ yeniden oluşturabilmektedir. Bu sŸreçte, ardõşõk ezgisel
eğriler algõlandõkça, genel bŸrŸnsel yapõ devingen bir biçimde
anlaşılmaktadır