Abstract:
Çevrimiçi alıĢveriĢ kavramı, insan hayatında hızlı ve büyük çaplı
dönüĢümlerin yaĢandığı 21. yüzyılın önemli bir iktisadi ve sosyal olgusudur.
Geleneksel alıĢveriĢin klasik kodları, bilgi ve iletiĢim teknolojilerinin de
yardımıyla araçsal, yöntemsel ve mekansal açıdan dijital bir forma bürünmüĢtür.
Tüketici karar verme stillerinin çevrimiçi yapılan alıĢveriĢlerde sepeti terk etmeye
etkisinde hedonik ve faydacı eğilimlerin aracılık rolü incelenmiĢtir. Hedonik ve
faydacı eğilimlerin rolünün bağımsız değiĢkeni olarak tüketici karar verme
stillerinin, sepeti terk etme üzerinde doğrudan bir etkiye sahip olup olmadığı
araĢtırılmıĢtır. BiliĢsel ve duygusal öğeler içeren zihinsel yönelimler Ģeklinde de
tanımlanabilir. Sepeti terk etme terimi ile çevrimiçi alıĢveriĢ esnasında seçilen
ürünlerin satın alınma iĢlemi gerçekleĢtirilmeden internet sitesi ya da alıĢveriĢ
uygulamasının terk edilmesi kastedilmektedir. Hedonik ve faydacı eğilimler,
alıĢveriĢ olgusuna yaklaĢımın duygusal ve mantıksal boyutunu ifade eder.
Hedonik tüketimde duyguların belirleyiciliği, hazzın öncelenmesi, alıĢveriĢin bir
zevk ve eğlence aracı olarak görülmesi söz konusudur. Faydacı tüketim ise akılla
Ģekillenen, ihtiyaç durumunda ortaya çıkan, mal ve hizmetlerin fonksiyonel
boyutunun belirleyici olduğu bir tüketim Ģeklidir.
Alan çalıĢması safhasında anketler web tabanlı email paneli yoluyla 511
kiĢiye uygulanmıĢtır. Güvenirlik analizi sonucunda elde edilen üç ölçeğin
Cronbach's Alpha katsayıları, ölçeklerin yüksek güvenirlik düzeyinde olduğunu
göstermiĢtir. Ölçeklerin birinci düzey çok faktörlü doğrulayıcı faktör yapısı
AMOS 24 (Analysis of Moment Structures) programı kullanılarak test edilmiĢtir.
Tüketici karar verme stilleri ile sepeti terk etme arasındaki iliĢkide hedonik ve
faydacı eğilimlerin etkisi incelenmiĢtir. Hedonik eğilimi yüksek olan tüketicilerin
sepeti terk etme oranı düĢerken, hedonik eğilimi düĢük olan tüketicilerde ise
vi
sepeti terk etme arttığı socuna ulaĢılmıĢtır. Faydacı eğilimin aracılık rolüne ise
rastlanmamıştır
